سونا

سونا

سونا چیست؟ سال ها قبل فنلاندی‌ها کشف کردند که با ریختن آب بر سنگ گرم در یک اتاق کوچک سربسته، مقدار بسیار زیادی هوای داغ تولید می‌شود، که به‌اصطلاح حرارت خشک یا سونا نامیده می‌شود. سونا در حقیقت حمام سنتی است که از یک اتاق نه چندان بزرگ تشکیل می شود. دیواره های این اتاق تخته کوب شده و سکوهایی چوبی برای نشستن دارد. حرارت بسیار زیادی که از کوره ای برقی ،هیزمی یا گازسوز به فضای اتاق سونا انتشار می یابد، گرمای هوای اتاق را تا ۱۰۰ درجه و گاه بیشتر بالا می برد و باعث تعریق شدید استفاده کنندگان از سونا می شود. امروزه استفاده از سونا رواج بسیار زیادی پیدا کرده است و با انواع مختلف، در اسپاها، استراحتگاه‌ها و خانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع سونا

به طور کلی سه نوع سونا وجود دارد:

۱- سونای خشک

۲- سونای بخار

۳– سونای یک نفره

▪ سونای  خشک

بدن افراد هنگام سونا تقریبا برهنه است یعنی افراد به طور معمول نباید به جز مایو (آن هم از جنس نخ) چیز دیگری بر تن داشته باشند و نخستین گام شستن سر و تن با لیف و صابون است تا منافذ پوست بازتر شود و عمل تعریق و تنفس پوستی در سونا آسان تر صورت گیرد سپس باید وارد گرمخانه (سونا) شد.

هنگام ورود به سونا شخص احساس گرمای بسیار زیادی می کند زیرا حرارت محیط ۹۵ یا نزدیک به ۱۰۰ درجه سانتی گراد و گاه بالاتر است اما دانستن این نکته ضروری است که درجه حرارت در قسمت های مختلف اتاق سونا یکسان نیست زیرا در اثر خاصیت بالا رونده هوای گرم، گرمای کف اتاق سونا کمتر از سکو های بالایی است.

برای هماهنگ کردن تدریجی بدن با حرارت سونا بهتر است به محض ورود از نشستن در سکوهای بالاتر خودداری کنید. بهترین راه برای انطباق دادن بدن با حرارت سونا و کمک به تعریق بیشتر و بهتر، چند دقیقه نشستن در سکوی پایین و سپس در سکوی دوم و سرانجام در سکوی آخر است . در این حالت گرم شدن بدن تدریجی است . خون گرمای محیط را از سطح بدن به خود جذب می کند و به قسمت های درونی بدن هدایت می کند و این جریان تا جایی ادامه می یابد که گرمای بدن به اوج برسد. هنگام ورود به سونا رطوبت سطح پوست به سرعت از بین می رود و احساس گرمای شدیدی به فرد دست می دهد اما به محض آنکه عمل تعریق شروع شود درجه حرارت بدن پایین می آید و فضا قابل تحمل تر می شود. مدت نشستن در سونای خشک متناسب با استعداد بدن و تحمل شخص است. مجله معتبر طب و داروی ورزشی در مقاله ای درباره سونا چنین می نویسد:

( برای فرد سالمی که هیچ گونه عارضه و بیماری نداشته باشد مدت استفاده از سونای خشک ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، مدت استفاده از سونای بخار ۶ تا ۱۲ دقیقه و مدت استفاده ازخزینه آب داغ ۵ تا ۱۰ دقیقه است. با این حال اگر به هر دلیلی احساس ناراحتی به وجود آید و عوارضی مانند سردرد، سرگیجه، رخوت بیش از حدو تپش قلب غیر عادی دست دهد باید سونا را ترک کرد.)

پس از خروج از سونا  باید بلافاصله زیر دوش آب ولرم رفت تا عرق از تن زدوده شود . سپس مرحله خنک کردن بدن فرا می رسد که به دو صورت است:  گرفتن دوش آب سرد، غوطه ور شدن در حوضچه آب سرد. هنگام غوطه ور شدن در آب سرد باید تمام بدن زیر سطح آب سرد قرار گیرد در غیر این صورت دوگانگی حرارت بین سر و دیگر قسمت های بدن به وجود میآید که به دلیل گرمای زیاد بدن خطراتی را در بر خواهد داشت. حداکثر غوطه ور شدن در حوضچه آب سرد ۲ یا ۳ بار است . فرورفتن ناگهانی در آب سرد ( یا گرفتن دوش آب سرد ) باعث تغییر گردش و فشار خون از سطح به عمق می شود و پیامد آن شوک لذت بخش و دلپذیری خواهد بود.

▪ سونای بخار

سونای بخار اتاقی گرم و اشباع شده از بخار آب است به همین دلیل کف اتاق، سکوها و دیواره های آن را از سنگ مرمر می سازند . بخار مورد نیاز در سونای بخار از طریق دیگ های تولید بخار در محوطه ای خارج از آن تامین می شود و به وسیله لوله ای به داخل اتاق سونا جریان می یابد تا در فضای آن انتشار یابد و حالتی از اشباع بخار آب همراه گرما پدید آید. سونای بخار علاوه بر فواید سونای خشک باعث تلطیف و شست و شوی سینوس ها، مجاری تنفسی و ریه ها نیز می شود. افراد سیگاری و مردمی که در مناطق خشک و شهر های آلوده زندگی می کنند می توانند از سونای بخار حداکثر استفاده رو داشته باشند.

مدت هر بار توقف در سونای بخار بسته به ظرفیت و استعداد اشخاص از ۶ تا ۱۲ دقیقه است ضمن آنکه وجود شیر آب سرد در اتاق سونای بخار این امکان را به استفاده کنندگان از این سونا می دهد که هر چند دقیقه یک بار دست و صورت و بدن خود را با آب سرد خنک کنند تا بتوانند بخار سوزان سونا را تحمل کنند.

▪ سونا ی یک نفره

سونای یک نفره به گونه ای است که به جز سر سایر اعضای بدن در محفظه ای قرار می گیرد که در آن هوای گرم یا بخار جریان دارد و تعریق شدیدی دست می دهد. این گونه سوناها بیشتر در سالن های بدن سازی و موسسه های لاغری رواج دارد و ادعا می شود که خاصیت لاغر کنندگی دارد و باعث ایجاد تناسب اندام می شود در حالی که چنین ادعایی صحت ندارد.

در سونا چه اتفاقی می افتد؟

به محض ورود به سونا، بدن به گرما واکنش نشان می دهد. درجه حرارت بدن به ۳۹ درجه سانتی گراد می رسد. مویرگها گشاد می شوند. منفذهای پوست باز می شود و شروع به تعریق زیاد می کنیم. جریان خون و جابه جایی مواد در بدن افزایش پیدا می کند. تعداد ضربان های قلب از متوسط ۷۰ به ۱۰۰عدد در دقیقه می رسد. راههای تنفسی بازتر می شوند. تنفس بهتر و راحت تر انجام می شود و میزان دریافت اکسیژن بر اثر تاثیرهوای خشک و گرم بیشتر می شود به دلیل تغییرات سریع درجه حرارت، انعطاف پذیری (الاستیسیته) عروق بهبود می یابد. روی تنفس پوست تاثیرعالی می گذارد و باعث سریع شدن سوخت و ساز سلولیت(چربی زیر پوست ران و کپل) می شود. بر اثر گرمای سونا بر سرعت متابولیسم افزوده می شود و با کمک سونا سبک تر و لاغرتر می شویم. غیر از این، سونا باعث بالارفتن مقاومت در مقابل عفونت های ویروسی می شود و با کمک سونا سبکتر و لاغرتر می شویم، همچنین، سونا  دوباره سازی سلولها را تسریع می کند.

چه کسانی نباید به سونا بروند؟

۱- افرادی که دچار مشکلات قلبی بوده و یا از ناراحتی های ریوی رنج می برند باید پیش از رفتن به با پزشک خود مشورت کنند.

۲- مبتلایان به صرع و دیابت مجاز به استفاده از سونا نمی باشند.

۳- کودکان زیر ۴ سال از آنجایی که سیستم لنفاوی بدنشان بطور کامل رشد و تکامل نیافته نباید به سونا بروند.

مزایای سونا

در حالی که سونا و اثرات آن، به وضعیت سلامتی و سن شما بستگی دارد، می‌تواند موجب پاک‌سازی پوست گردد، گردش خو‌ن را افزایش دهد، مسیر تنفسی و سینوس‌ها را باز کند، دردهای رماتیسمی و عضلانی را بهبود بخشد، حرکت مفاصل را آسان کرده و استرس و تنش‌ها را نیز کاهش دهد. سونا موجب باز شدن منافذ پوست می‌گردد و باعث می‌شود عمل تعرق آسان‌تر انجام شود و این‌گونه سبب درمان عفونت‌ها در بدن می‌گردد.

☆ پاکسازی پوست به شیوه سبز را هم امتحان کنید

این امکان محبوب می‌تواند جراحاتی مانند پارگی، رگ به رگ شدن، ورم مفاصل و درد عضلات را به‌سرعت کاهش دهد. یکی دیگر از مزایای مهم سونا، تحریک غدد درون‌ریز است که در تنظیم خلق و خو، عملکرد بافت‌ها، سوخت و ساز بدن و بهبود عملکرد جنسی اهمیت دارد. یک جلسه سونا مقدار اکسیژن و مواد غذایی را در بدن شما، به‌خصوص در پوست‌تان افزایش می‌دهد. سونا مانند تب عمل کرده، بدن شما را گرم می‌کند و باعث می‌شود بدن آسیب‌های خود را التیام بخشد.

شواهد نشان می‌دهند که تعریق بدن، در سونای خشک یا بخار حاوی ۹۷ درصد آب است، در حالی که تعریق در سونای مادون قرمز شامل ۸۰ درصد آب و ۲۰ درصد سموم است.

☆ عمر طولانی تر

حتما شنیده اید که تعرق بیشتر می تواند سبب افزایش طول عمرتان شود، رفتن به سونا این  مسیر را برای تان هموار خواهد کرد. در مطالعه ای که نتایج آن به صورت آنلاین و در سایت پزشکی JAMA منتشر گردید نشان داده شد که کسانی که در هفته یک بار به سونا می رفتند، خطر مرگ به هر دلیلی در آنها تا کاهش پیدا کرد. این در حالی است که این میزان در میان کسانی که ۴ بار در هفته به سونا می رفتند و بیشتر عرق می ریختند، تا دو سوم هم کمتر شد.

☆ خلق و خو و وضعیت روحی بهتر

افسردگی یکی از رایج ترین بیماری های روحی است که درمان کاملی تا کنون برای آن در نظر گرفته نشده. البته علم راهکارهایی را برای بهتر کردن نشانه های ناراحتی، خستگی و عدم امیدواری پیشنهاد می کند. در مطالعه ای که در مجله پزشکی (سایکویوماتیک) به چاپ رسید، بیماران مبتلا به افسردگی نه چندان حاد با ۵ بار رفتن به سونا در طول هفته، پیشرفت های خوبی را در وضع روحی خود تجربه کردند.

☆ بهبود وضعیت قلب

بر اساس نتایج مطالعات سایت JAMA دمای مابین ۱۵۸ تا ۱۹۴ در سونا می تواند به کارآیی بهتر قلب کمک کند. این دما باعث افزایش جریان خون در بدن شده و از بسیاری از بیماری های قلبی و سکته ها جلوگیری به عمل خواهد آورد. همچنین بر اساس مطالعات انجام پذیرفته حس خوب حضور در سونا و احساس آسودگی و عدم استرس نیز می تواند برای قلب بسیار مفید باشد.

☆ داشتن حافظه بهتر

اینکه لحظاتی را در داخل سونا بنشینید و با خودتان خلوت و تفکر کنید می تواند باعث ریلکس شدن تان شود. بر اساس مطالعات انجام شده که نتیجه آنها نیز در نشریه (ایج ا ند ایجینگ) به چاپ رسید نشان داده شد، افرادی که حداقل، ۴ بار در هفته به سونا می روند، دو سوم کمتر از سایرین به درمان های بیماری های مربوط به حافظه از جمله (دیمنشیا)  نیاز پیدا می کنند. این روند به آن ترتیب است که وضعیت بهتر قلب سبب کارآیی بهتر مغز نیز خواهد شد.

کلام آخر

اثر روانی سونا در ایجاد حالاتی از نشاط، انبساط خاطر و خشنودی نیز قابل توجه است. و اینکه می توانند در معالجه سریع و در بهبود شرایط عمومی آنها نیز موثر باشد زیرا پس از سونا شخص چنان احساس آرامش روحی و جسمی می کند که گویی در یک تمرین ورزشی سنگین یا مسابقه مشکل شرکت کرده است. پیامد چنین حالتی خواب خوش و عمیقی است که به فرد دست می دهد. اصولا این باعث عمیق تر شدن خواب به ویژه خواب ورزشکاران است.