کانال تهویه
کانال تهویه چیست؟برای معرفی کانال های موجود در سیستم تهویه مطبوع، بهتر است ابتدا با کارکرد این سیستم آشنا شویم. در یک نگاه کلی می توان گفت، ایجاد تهویه مطبوع، یکی از مهمترین و اساسی ترین اختراعات بشر است. این سیستم با انجام فرآیند های مختلف بر روی هوای محیط پیرامون، به تامین آسایش شرایط محیطی کمک می کند. در صورت نبود اینگونه سیستم ها، قطعا استفاده و کارکرد بیشتر ساختمان های امروزی مختل می شد. این سیستم شرایط محیطی را در بیشتر اماکن غیر قابل سکونت، تعدیل بخشیده و به همین جهت در پراکندگی جمعیت به نواحی مختلف، کمک شایانی نموده است. عملکرد مثبت سیستم تهویه مطبوع در صنعت پزشکی و داروسازی، نیز غیر قابل انکار است.
اما در تعریف کانال ها و سیستم کانال کشی در تهویه مطبوع، نیز می توان از عملکرد این بخش یاد کرد. کانال تهویه مطبوع، محفظه ای است که جهت عبور هوا تعبیه شده و وظیفه جابجایی و انتقال هوای گرم، سرد و هوای تازه را به داخل ساختمان و یا تخلیه هوای ساختمان به خارج از آن را در تاسیسات ساختمانی و صنعتی، به عهده دارد. با تعریف و توضیح کارکرد این سیستم به شناخت کلی از ساختار اصلی آن دست می یابیم.
کارکرد کانال تهویه مطبوع، چگونه است؟
فارغ از کاربری انواع ساختمان ها، کانال کشی تهویه با هدف انتقال و پخش هوای سرد و یا گرم، در سیستم تهویه مطبوع انجام می شود. مهارت مجری و رعایت استاندارد ها و دستورالعمل ها توسط وی، در انجام عملیات کانال کشی، بسیار مهم است. جریان هوا بعد از اعمال برخی تغییراتی که در دستگاه تهویه بر روی آن صورت می گیرد، با میزان رطوبت و حرارت دلخواه کاربر تنظیم شده و سپس از دستگاه تهویه مطبوع خارج شده و در مسیر سیستم کانال کشی رفت قرار می گیرد، تا به نقاط مشخص شده در ساختمان برسد. جریان هوای خنک و تازه که توسط کانال های رفت به محیط رسیده، با از دست دادن حرارت و رطوبت تعیین شده، مجددا از مسیر کانال های برگشت موجود در سیستم کانال کشی، به دستگاه تهویه مطبوع باز می گردد. این روند کماکان ادامه دارد تا هوای محیط به حد مطلوب و آسایش برسد. البته ممکن است در برخی از سیستم های تهویه مطبوع، کانال های برگشتی تعبیه نشده باشند، اگر چه طراحی اینگونه کانال کشی ها کم هزینه است اما در مجموع اینگونه سیستم ها دارای کیفیت پایینتری هستند و مصرف انرژی بالایی نیز دارند. همچنین باید دانست که میزان ظرفیت سیستم کانال کشی، در میزان حرارت و حجم هوای جابجا شده، تاثیر بسزایی دارد.
عملیات انتقال هوا در کانال تهویه، توسط فن تعبیه شده در دستگاه تهویه مطبوع، انجام می پذیرد. از آنجا که چرخش هوا باعث نقل و انتقال هوای سرد و یا گرم می شود، قدرت فن بکار رفته در سیستم تهویه، بسیار مهم است و در جابجایی سریع و مرتب هوا و توزیع مناسب و روان آن، نقش بسزایی دارد.
اهمیت کانال کشی اصولی در چیست؟
از آنجا که کانال ها بخش عمده و اساسی در سیستم های تهویه مطبوع هستند و بدون نصب آنان انتقال و جریان هوای سرد و یا گرم به سرتاسر یک ساختمان، عملا غیر ممکن است، احداث و نصب درست و اصولی این سیستم، بسیار حائز اهمیت است. افت فشار کمتر، کاهش سرو صدا، جلوگیری از انتقال لرزش های ناشی از این جابجایی و اشغال فضای کمتر با هدف مصرف مصالح کمتر، همگی از مواردی است که با اجرای اصولی کانال تهویه، میسر می شود. این کانال ها باید به گونه ای انتخاب شوند تا میزان کمترین هوادهی آنان برابر هوای محاسبه شده و میزان کمترین فشار ساکن آنان مساوی با مجموع افت فشار های کانال باشد. بدین منظور در انتخاب سطح مقطع کانال ها باید بسیار دقت نمود. اغلب کانال ها در سطح مقطع دایره ای و یا مربعی مستطیلی ساخته می شوند اما استفاده از مقاطع مستطیلی شکل در کانال کشی ساختمان ها، مرسوم تر است چرا که در این صورت با وجود محدودیت های موجود در ساختمان، ممکن است سرعت هوای مناسبی در آن ها بوجود بیاید. ابعاد کانال های موجود در سیستم نیز بر اساس میزان عبور هوا مشخص می گردد و نیاز به انجام محاسبات پیشرفته و پیچیده مهندسی دارد.
احداث شبکه کانال کشی، نیاز به دقت و رعایت چند اصول اساسی دارد که به اختصار در زیر نام برده می شود:
- استفاده از تقسیم کننده و پره راهنما در نصب تمام کانال های فرعی، الزامیست.
- کلیه کانالها باید بصورت کامل مهار و به صورت صحیح عایق شوند.
- استفاده از مقاطع گرد در کانال ها، جریان هوای یکنواخت تری ایجاد می کند. اما استفاده از کانال های چهار گوش، از جهت محدودیت های معماری، مرسوم تر است.
- در عملیات احداث توجه به جلوگیری از نشتی هوا، بسیار مهم است.
- کانال تبدیل باید دارای شیب 1/7 باشد.
- هیچکدام از بخش های دمپر ها و تقسیم کننده ها، لبه اضافی نداشته باشند.
- تمام لبه ها، در جهت جریان هوا قرار گیرند.
- در ساخت کانال ها از ورق های استاندارد استفاده شده و بهره گیری از اتصالات برزنتی در دهانه کش و رانش الزامیست.
- حتما دریچه بازدید تعبیه و ساخته شود.
انواع کانال تهویه را بشناسید:
به طور کلی کانال های تهویه از نظر جنس و شکل ظاهری آنان، به چند دسته کلی تقسیم می شوند و استفاده از هریک از آنان نیز در یک زمینه مجزا توصیه می گردد. چرا که هر یک دارای معایب و محاسن مخصوص به خود هستند. کانال ها در زمینه شکل و مقطع آنان به دو دسته گرد و چهار گوش تقسیم شده و از نظر جنس نیز در دسته بندی زیر قرار می گیرند:
- گالوانیزه: این نوع از کانال ها، از اولین نسل کانال های تولید شده هستند که نصب آنان نیز با رعایت روش های سنتی انجام می پذیرد. لذا دارای مشکلات و سختی بسیار در هنگام نصب هستند. با توجه به ویژگی های ساختاری ورق های گالوانیزه، این نوع کانال ها نیاز به عایق کاری دارند. این عایق جهت جلوگیری از فرآیند میعان بخار آب موجود در هوای جاری صورت می گیرد. عایق کاری آنان نیز دردسر ساز است. چرا که در صورت استفاده از پشم سنگ یا پشم شیشه، این الیاف از منافذ موجود در کانال ها عبور کرده و وارد محیط ساختمانی می شوند و زمینه بروز مشکلات تنفسی و پوستی را برای کاربران فراهم می سازند. استفاده از عایق های الاستومتری نیز، هزینه های بالایی را در پی دارد. وزن بسیار بالا، نیاز به بست و آویز فراوان در هنگام نصب، سرعت نصب پایین و زنگ زدگی و در نتیجه عمر پایین این گونه کانال های تهویه، از مشکلات و معایب دیگر آن هاست.
- پیش عایق: اغلب این کانال ها در مقطع چهارگوش تولید می شوند و برخلاف کانال های تهویه گالوانیزه، استحکام و مقاومت مطلوبی در برابر رطوبت و برودت حاصل در محیط کانال دارند. چرا که اینگونه کانال های از فوم پلی اورتان ضخیم به همراه ورق های آلومینیم در پیرامون خود تشکیل شده اند. پیداست که فوم پلی اورتان خاصیت عایق کاری دارد و ورق های آلومینیم نیز، محافظین خوبی برای این عایق هستند. وزن کم، سرعت نصب و اجرای بالا، عایق صدا و لرزش، ضد حریق و ضد قارچ و باکتری بودن کانال های پیش عایق در کنار یکپارچه ساختن شبکه کانال ها، از مزایای استفاده از این کانال تهویه است.
- منعطف: این نوع کانال تهویه، برای استفاده در سیستم داکت اسپیلت، بهترین گزینه است. عموما کاربرد این کانال تهویه در مکان هایی است که امکان نصب کانال های چهار گوش، بواسطه محدودیت فضا و یا نبود ارتفاع یکسان، وجود ندارد. سطح صاف و صیقلی این کانال ها، از افت فشار جلوگیری کرده و بواسطه روکش آلومینیم، مقاومت بالایی در برابر ضربه و پارگی دارند. از انواع عایق های حرارتی نیز در ساخت این نوع کانال تهویه استفاده می شوند. استفاده از این نوع کانال ها به دلیل تطابق آن با محیط های شرجی و رطوبتی، سرعت اجرا و نصب بالای آن، قابلیت نصب آن در زوایای مختلف و همچنین خاصیت ضد حریق بودن، توصیه می شود.
- پارچه ای: جدیدترین نسل کانال های تهویه، نوع پارچه ای آن محسوب می شود. تکنولوژی به روز و نوین آن در جهت انتقال و توزیع مناسب هوا، موجب شده است که تعدا کاربران آن در ساخت انواع سوله ها، استخر ها، رستوران ها، آزمایشگاه ها و سردخانه ها، روز به روز افزایش یابد. این کانال تهویه، وزن، سطح اشفال و صدای کمتری نسبت به کانال های فلزی دارد و امکان چاپ لوگو و رنگ دلخواه را برای کاربر مهیا می سازد. نیاز به عایق کاری و دریچه های فلزی ندارد و هزینه نصب و حمل و نقل پایینی نیز دارد.
کاربرد کانال تهویه در تاسیسات مکانیکی، تنها در انتقال هوای سرد و گرم به محیط، در سیستم هایی نظیر داکت اسپیلت ها، هواساز و پکیج های سقفی نیست. بلکه مضاف بر آن، کانال تهویه در زمینه خارج نمودن هوای اگزاست، دود و یا حتی دفع زباله، کاربرد های گسترده ای دارد که بر اساس کاربرد آنان دارای مدل های مختلفی نیز هستند. انتخاب یک کانال مناسب، بسیار مقرون بصرفه خواهد بود چرا که علاوه بر صرفه جویی در هزینه خرید این سیستم، موجب کاهش مصرف انرژی و همچنین زیبا سازی محیط می شود.
