لوله کشی
لوله کشی : لوله چیست؟ لوله یا (pipe) یک استوانه توخالی است که برای هدایت یا انتقال سیالات مانند (مایعات و گازها) از یک مکان به مکان دیگر به کار می‌رود. لوله چیست؟ لوله کشی انتقال گاز ها ، مایعات و جامدات کوچک از محلی به محل دیگر است که توسط انتقال مجموعه ای از لوله ها به یکدیگر صورت می گیرد.
سیستم لوله کشی را لوله ها، اتصالات و شیرفلکه ها تشکیل می دهند.ازموادی مانند آلومینیوم، فولاد، پلاستیک، شیشه، مس و … در سیستم های لوله کشی استفاده می شود.
لوله کشی آب ساختمان
لوله کشی آب سرد و گرم ساختمان با نصب لوله های مناسب و با منظور انتقال آب آشامیدنی از شبکه آب شهری انجام می شود. امروزه از لوله های غیر رسوبی و به ویژه پلاستیکی برای لوله کشی آب بهره می گیرند.لوله کشی آب ساختمان با توجه به مجتمع یا تک واحدی بودن می تواند دارای تنوع زیادی باشد.
لوله کشی فاضلاب
فاضلاب به آب استفاده شده ای که به وسیله ی مواد زائد آلوده گردیده و دیگر قابل استفاده نیست می گویند و به سه دسته ی صنعتی ، خانگی و سطحی تقسیم می شوند.مشخص است که هر چه قدر آب مصرف شده بیشتر باشد به همان نسبت فاضلاب تولید شده بیشتر می شود. در هنگام نقشه کشی فاضلاب به منظور جلوگیری از ورود گازهای بدبو و خطرناک، موجود در فاضلاب توسط باکتری های مختلف، سیفون و لوله های تهویه در آن تعبیه می شود. این نکته را فراموش نکنیم که خیلی ار بوهای بد از فاضلاب درون منزل به دلیل عدم اجرای صحیح نقشه لوله کشی فاضلاب ساختمان است.
لوله کشی شوفاژ
در این نوع لوله کشی دو مسیر رفت و برگشت آب وجود دارد که آب در آن گردش می کند تا بتواند گرما را منتقل کند.لوله کشی رفت شوفاژ ، آب جوش در موتور خانه را به طبقات می فرستد و لوله کشی برگشت شوفاژ ، آب را از طبقات به موتورخانه برمی گرداند تا دوباره حرارت مورد نیاز را تأمین کند. لوله کشی شوفاژ باید طوری انجام شود که کوتاه ترین مسیر پیچ و خم را برای رسیدن آب گرم به صورت یکنواخت به تمام رادیاتورها داشته باشیم. و اینکه محل قرار گرفتن رادیاتور و لوله کشی شوفاژ باید طراحی شود که در صورت نیاز به هواگیری شوفاژ یا تعییرات دچار مشکل نشود.
انواع بر اساس محل قرارگیری لوله ها
☆ لوله کشی توکار آب : در این نوع با توجه به نقشه لوله کشی ، لوله ها را در زیر خاک و در جای مناسب دفن می کنند. از مزایای این نوع دیده نشدن لوله ها است.
☆ لوله کشی روکار آب : در این نوع لوله کشی ، لوله و اجزای آن را از گوشه دیوار و با فاصله ی مناسب از هم قرار می دهند. از مزایای این نوع آب ثابت ماندن فشار آب ، دسترسی آسان به سیستم لوله کشی و عدم تخریب دیواره ها و کف است.
مزایای لوله های پلاستیکی قیمت ارزان دارای تنوع و گوناگونی لوله کشی آسان مقاوم در برابر پوسیدگی و فشار آب عدم تأثیر گذاری در آب نحوه تشخیص و تعمیر ترکیدگی لوله به دلیل غیراصولی بودن لوله پس از مدتی نیاز به تعمیر آن ایجاد می شود. گاهی نم و رطوبتی که در ساختمان ایجاد می شود در اثر نشت و ترکیدگی لوله آب اتفاق می افتد که حتما باید محل سوراخ پیدا شود و توسط تعمیرکار حرفه ای، تعمیر شود. در زمانی که آب از سقف دیوار چکه میکند، بوی نم و رطوبت می آید، فشار آب ناگهانی افت می کند، به احتمال زیاد در لوله سوراخ ایجاد شده است.
لوله کشی آب ساختمان
لوله کشی آب ساختمان یک کار تخصصی است و نباید آن را به دست افراد مبتدی سپرد. برای اجرای لوله کشی به انواع لوله های آب، جنس لوله ها، ضخامت آن ها و واکنش لوله ها در زمان تغییر دما در فصل های مختلف، آشنایی کامل داشته باشد. یک نقشه ی راه برای کارشناسان که به وسیله ی آن می توانند مسیر حرکت لوله ها را دنبال کنند، راهنمای لوله کشی آب ساختمان مسکونی است. البته به دلیل اینکه ممکن است توسط بنا ها ی ساختمانی این مسیرهای لوله کشی تغییراتی داشته باشند، نمی توان گفت که این راهنما کافی است.
لوله کشی آب سرد و گرم
معمولا در ساختمان های بزرگ برای بالا رفتن لوله های آب ، یک یا چند مسیر در نظر گرفته می شود. در ابتدای مسیر هر کدام از این لوله های بالا رونده شیرفلکله قطع دستی وجود دارد. در طبقات نیز لوله انشعاب مجهز به شیر فلکه قطع و وصل برای تمامی لوله های گرم و سرد می باشد. علاوه بر این لوله ها لوله ی دیگری به نام (لوله گردش آب) وجود دارد، که در آن آب بین مصرف کننده ها و منبع آب در گردش است.
انواع لوله های آب
در لوله کشی آب ساختمان مسکونی باید به این نکته توجه کرد که قرار است از کدام نوع لوله استفاده شود. هر نوع لوله کشی ویژگی های مخصوص به خود را دارا است که باید آن ها را در نظر گرفت. می توان لوله ها را از نظر کاربرد ، جنس و نحوه ی اتصالات تقسیم بندی کرد. که در زیر به بررسی آنها می پردازیم.
۱- لوله های گالوانیزه
لوله های گالوانیزه به ۲ دسته ی لوله های آهنی گالوانیزه و لوله های فولادی گالوانیزه تقسیم می شوند. عموما در بازار بین این ۲ فرقی گذاشته نمی شود در حالیکه لوله های فولادی گالوانیزه نسبت به نوع آهنی آن، براق و سبک تر هستند. یک نکته ی مهم در لوله کشی گالوانیزه، اندازه گذاری دقیق است. زیرا لوله های گالوانیزه بر خلاف لوله های دیگر، انعطاف ندارند و اگر در اندازه گذاری ها دقت نشود ممکن است اشتباهی رخ دهد که اصلا قابل جبران نباشد.
☆ لوله های فولادی گالوانیزه
مورد استفاده اصلی این لوله ها برای تهویه است. از فولاد نرم ساخته شده اند و نسبت به نوع آهنی، در برابر اسید ها مقاومت کمتری دارند.
☆ لوله های آهنی گالوانیزه
جنسشان از آهن سفید نورد شده است و عموما به دو صورت سبک و متوسط تولید می شوند.این لوله ها را از رنگ تیره و خاکستریشان می شناسند.
۲- لوله های پلاستیکی یا پلیمیری
لوله های پلاستیکی نسبت به لوله های گالوانیزه از انعطاف بیشتری برخوردار هستند و به همین علت کار با آن ها برای لوله کش راحت تر است. در هنگام لوله کشی با لوله های پلاستیکی باید به این نکته توجه داشت که جریان آب کاملا قطع باشد. چنانچه آب در این لوله ها جریان داشته باشد، دستگاه های اتو آسیب می بینند
۳- لوله های پنج لایه
این نوع لوله ها بسیار سبک هستند و حمل و نقل آسانی دارند. به علت جوش طولی آلومینیوم در برابر فشار مقاوم هستند. مطمئن در لوله کشی توکار و در لوله کشی روکار زیبا هستند. لوله های پنج لایه زنگ نمی زنند، نمی پوسند و رسوب هم نمی گیرند. به دلیل هموار بودن سطح داخل لوله، افت فشار بسیار ناچیز است.
آشنایی با اتصالات لوله
اتصالات در لوله موضوع مهمی است و بدون آن نمی توان لوله را به مسیر دلخواه هدایت کرد. همچنین در صورت خراب شدن هر بخش از لوله با استفاده از اتصالات، فقط همان بخش تعویض می شود. در نتیجه فرآیند نگهداری و تعمیر بسیار ساده می گردد.
اتصالات لوله کشی ساختمان
اتصالات لوله انواع مختلفی دارند که هر یک با توجه به ویژگی های مخصوص خود در شرایط مختلفی به کار برده می شوند. با کمک این اتصالات لوله کشی است که می توان آب، گاز و … را به مسیر مورد نظر هدایت کرد. استفاده از اتصالات لوله کشی باعث می شود تا هنگام خراب شدن قسمتی از لوله ها، بتوان به راحتی تعمیرات را انجام داد.
۱- اتصالات مغزی
از مغزی ها معمولا برای اتصال دو قطعه از اجزای لوله و همچنین تغییر دادن قطر لوله ها استفاده می شود. مغزی به قطعه کوتاه آهن ریخته شده در قالب گفته می شود که دو سر خارجی آن اصطلاحا دنده می گردد. مغزی ها در دو نوع روپیچ، توپیچ و روپیچ ساده دسته بندی می شوند. نوع دیگری از مغزی ها با نام لوله مغزی نیز در اتصالات لوله کشی به کار برده می شوند. این لوله ها معمولا طولی کمتر از ۳۰۰ سانتی متر دارند و در دو سر آن ها عملیات رزوه کاری انجام شده است. این مسئله باعث می شود تا تعویض این نوع لوله ها بسیار آسان انجام شود.
۲- درپوش لوله
از درپوش ها برای مسدود ساختن لوله ها و انشعابات آن ها استفاده می شود. در پوش ها به طور کلی به دو نوع چهار گوشه و شش گوشه تقسیم بندی می شوند. نوع اول معمولا برای لوله هایی با قطر کم و نوع دوم برای لوله های بزرگ تر استفاده می شوند. از درپوش ها می توان برای لوله هایی استفاده کرد که در قسمت انتهایی خود رزوه مادگی دارند. یکی از موارد استفاده درپوش ها، در دریچه های مربوط به بازدید است.
۳- مهره ماسوره
یکی از متداول ترین نوع اتصالات لوله، مهره ماسوره ها می باشند. مهره ماسوره از سه تکه جداگانه، شامل قسمت نری، مادگی و واسط ارتباطی تشکیل شده اند. این دو قسمت با توجه به نوع رزوه ای که دارند بر روی دو لوله ای که قصد اتصالشان را داریم قرار می گیرند، سپس جفت شده و واسط مانند یک پل ارتباطی، اتصال را بین اجزای دیگر برقرار می کند.
۴– سه راهی اتصال
با استفاده از این وسیله می توان انشعاب های فرعی را در طول لوله اصلی ایجاد کرد. سه راهی ها کاربردی ترین قسمت اتصالات لوله کشی ساختمان به شمار می آیند و در انواع مختلفی تولید می شوند. البته هر کدام از این سه راهی ها کاربرد متفاوتی دارند
☆ سه راهی تبدیل: از این نوع سه راهی به منظور ایجاد انشعابات توسط لوله هایی با قطر متفاوت استفاده می شود.
☆ سه راهی معادل: این نوع سه راهی که از آن به عنوانسه راهی قائم نیز یاد می شود، تنها برای انشعاب دادن به لوله های هم قطر لوله اصلی که در زاویه ۹۰ درجه قرار گرفته اند استفاده می شوند.
☆ سه راهی ۴۵ درجه: استفاده از این نوع سه راهی ها که مانند سه راهی های نوع قائم از داخل دنده شده اند، در اتصالات لوله کشی فاضلاب بسیار پرکاربرداست. و جهت ایجاد انشعابات ۴۵ درجه ای استفاده می شود.
۵- چهار راهی اتصال
چهار راهی ها نیز عملکردی مشابه سه راهی ها دارند با این تفاوت که استفاده از این نوع اتصالات لوله کشی، بسیار محدود می باشد. لازم به ذکر است از معمولا چهار راهی ها برای ایجاد انشعاب در لوله های کم قطر استفاده نمی شود.
۶- انواع بوشن
بوشن وسیله ای است که داخل آن به صورت کامل دنده شده است و به همین دلیل برای ایجاد اتصال بین لوله هایی که قسمت بیرونی آن ها دارای دنده می باشد، کاربرد دارد. بوشن ها به سه نوع بوشن ساده، بوشن روپیچ توپیچ و بوشن تبدیل تقسیم بندی می شوند. بوشن های ساده به قطعه های استوانه شکلی گفته می شود که معمولا از طریق ریخته گری چدن ساخته می شوند.
۷- زانویی در اتصالات لوله کشی
از اتصالات زانویی برای تغییر جهت دادن مسیر لوله کشی ها به اندازه ۹۰ و یا ۴۵ درجه استفاده می شود. زانویی ها نیز دارای انواع مختلفی می باشند به شرح زیر می باشند.
☆ زانویی ۹۰ درجه: این نوع زانویی که از آن به عنوان زانویی قائم نیز نام برده می شود، برای تغییر دادن جهت لوله ها به اندازه ۹۰۰ درجه کاربرد دارد. زانویی های قائم در دو نوع ساده و روپیچ توپیچ تولید می شوند. نوع اول این زانویی ها در قسمت داخل دنده کاری شده است و نوع دوم این زانویی ها که به زانوی چپقی معروف است، هم از داخل و هم از خارج دارای دنده می باشد.
☆ زانویی ۴۵ درجه: همانطور که حدس می زنید، کاربرد این نوع زانو کاملا شبیه به نوع ۹۰۰ درجه آن است با این تفاوت که انحراف ایجاد شده توسط این نوع زانو،۴۵ درجه می باشد. زانویی ۴۵ درجه نیز مانند زانویی قائم دارای دو نوع می باشد که یکی تنها از داخل دنده شده است و دیگری از هر دو طرف است.
☆ زانویی تبدیل: این نوع زانویی برای اتصال قطعاتی که دارای قطر های مختلف می باشند استفاده می شود.
۸- فلنچ و واشر
فلنچ ها صفحات مدور چدنی هستند که برای بستن اتصالات لوله اصطلاحا فلنچ دار یا فلنچی به کار برده می شوند. توجه داشته باشید که برای آب بندی کردن فلنچ ها لازم است از واشر استفاده کنید. هنگام بستن فلنچ اطمینان حاصل کنید که تمامی پیچ ها به یک اندازه محکم شده اند، در غیر این صورت ممکن است فشار وارد شده به واشر در تمامی قسمت ها یکسان نباشد.
نوع دیگری از فلنچ ها نیز به نام فلنچ کور وجود دارند که بی دهانه می باشند. لازم است بدانید در صورتی که برای اتصال فلنچ ها از جوشکاری استفاده می کنید، دیگر نیازی به آب بندی و استفاده از واشر نیست.
نکات رعایت شده برای انجام لوله کشی ساختمان به صورت اصولی
☆ در ساختمان های اداری و مسکونی به دلیل وجود ارتفاع باید حداقل فشار آب وجود داشته باشد. برای این کار اکثرا با نصب پمپ آب کم فشاری آب حل می شود.
☆ در نصب آبگرمکن، پکیج دیواری و تاسیسات حرارتی باید انسباط آب بر اثر گرما باعث آسیب رساندن به تجهیزات نشود.
☆ با انتخاب لوله مناسب مانع از خوردگی لوله آب در مرور زمان شوید. امروزه به دلیل خوردگی بیش از حد لوله های آب از لوله های پلیمری استفاده می شود.
☆ با توجه به موقعیت کار از لوله آب به صورت توکار و روکار استفاده کنید.
☆ شیب بندی لوله ها آب و فاضلاب باید به حد استاندارد رعایت شود.
☆ در انجام کار لوله کشی باید دقت لازم را بکار برد و مشکل نشتی آب به وجود نیاید در صورت وجود نشتی آب می توانید با آوردن یک لوله کش و استفاده از نشت یاب به راحتی نشتی آب را پیدا کنید.
☆ ارتفاع قرار گرفتن لوله های در سطح زمین باید به حدی باشد که نه آنقدر گود باشد و نه آقدر بالا باشد که با عبور یک کامیون روی کف باعث شکستگی لوله آب شود.
☆ برای چاه فاضلاب می توانید از لوله های چدنی، پی وی سی، سیمانی استفاده کنید.
☆ برای آب از لوله های گالوانیزه یا پلاستیکی و پلیمری استفاده می کنند.
☆نصب رادیاتور شوفاژ نصب و تعویض شیر فلکه و شیر گازی معیوب ساختمان.
☆انشعاب لوله گاز
☆نصب و تعمیرات شیرآلات توالت فرنگی،روشویی کابینتی، لوازم سرویس بهداشتی دوش ظرفشویی دستشویی.
نتیجه گیری
یکی از بهترین کارها در هنگام لوله کشی ساختمان استفاده از بهترین لوله ها در سیستم لوله کشی می باشد. وقتی از وسایل با کیفیت در سیستم لوله ساختمانتان استفاده کنید، امنیت و کارایی لوله ها را بالا برده اید. انتخاب مواد با کیفیت باعث می شود تا سالهای سال شبکه لوله باقی بماند.
