محصول
محصول (Product) چیست؟ محصول (یا خدمت)، هسته اصلی هر آمیخته بازاریابی است. این هسته اصلی، چه بیمه نامه عمر یا یک ماشین لباس شویی باشد و چه خدمات پهنای باند اینترنت، محصول، عرضه ی کالای شرکت به مشتریان است. این محصول، می تواند شامل جنبه های فیزیکی و محسوس و جنبه های نامحسوس یا کمتر محسوس، مانند وگارانتی(ضمانت نامه)، گزینه های انتخابی، و خدمات پس از فروش باشد. بنابراین، محصول یک بسته کلی است که شما به مشتریان خود عرضه می کنید.
شما می توانید محصولات را هم از طریق فیزیکی و هم از طریق خدماتی که شرکت شما به منظور پشتیبانی از محصول ارائه می کند، متمایز بسازید.
متمایزسازی فیزیکی محصولات، شامل موارد زیر می شود:
▪ شکل محصول: اندازه، تصویر، ساختار فیزیکی. برای مثال، روکش کپسول و دوز آسپرین.
▪ ویژگیها محصول: برای مثال، ابزارهای جدید ویرایش متنی یک برنامه پردازشی ورد.
▪ کیفیت عملکرد محصول: در سطحی از عملکرد که مشخصه اصلی محصول است.
▪ کیفیت تطابق محصول: درجه و میزانی که در آن، تمام واحدهای محصول عملکرد برابری دارند.
▪ دوام ماندگاری محصول: از محصولات، انتظار ماندگاری در شرایط طبیعی یا پر فشار میرود.
▪ قابلیت اطمینان محصول: احتمال اینکه محصول معیوب نباشد، یا بد کار نکند.
▪ تعمیر پذیری محصول: سهولت تعمیر محصول، در شرایطی که محصول به خوبی کار نکند.
▪ سبک محصول: ظاهر و قیافه محصول.
▪ طراحی محصول: روشی که در آن تمام کیفیتهای ذکر شده، باهم و در کنار هم کار میکنند. (استفاده از محصول آسان، ظاهر آن زیبا و عمرش طولانی باشد).
متمایز سازی خدماتی محصولات، شامل موارد زیر می باشد:
▪ نصب: کارکرد مناسب محصول و قابلیت استفاده از محصول در محل مورد نظر.
▪ آموزش مشتری: آموزش مشتری جهت استفاده از محصول، توسط شرکت.
▪ مشاوره به مشتری: اطلاع رسانی یا خدمات پژوهشی به مشتریان، توسط شرکت.
▪ نگهداری و تعمیر: کمک به مشتریان، برای نگهداری از محصول در شرایط خوب کاری.
طراحی واقعی از محصول یا خدمت، باید با درک عمیق از نیازها، خواسته ها، و رضایت از مبلغ پرداختی توسط مشتری و همچنین، از طریق شناخت بازار و تحقیقات صورت گیرد.
محصولات عمرانی
برای احداث و تولید یک بنا از مواد و مصالح و فرآورده‌های طبیعی و مصنوعی (ساخته شده در کارخانه) که به شکل خام و ساده یا ترکیب شده در کارخانه یا در محل ساخت تولید می‌گردند، استفاده می‌شود.
به منظور ترسیم جزئیات نقشه‌های اجرایی و معماری، آشنایی با مواد و مصالح ساختمانی و علائم اختصاری آنها الزامی است. تولید و استفاده از این مصالح، هزینه‌های زیادی را برای سازندگان و مصرف‌کنندگان به دنبال دارد و علاوه بر این می‌تواند صدمات جدی را به محیط زیست وارد کند. در گذشته، معمارانی ایرانی جهت صرفه‌جویی در هزینه و انرژی از مصالح بوم‌آورد و امکانات ساخت استفاده می‌نمودند.
مواد و مصالح از لحاظ جنس
طبقه بندی مواد و مصالح از نظر جنس بدین شرح می‌باشد:
الف- مصالح ساده: این مصالح عبارتند از: فرآورده‌های معدنی، طبیعی یا مصنوعی که از یک جنس و یا مواد مشابه تشکیل شده باشند مثل سیمان، شن، ماسه، کاشی، تیرآهن، بلوک و …
ب- مصالح مرکب: به فرآورده‌های معدنی، طبیعی یا مصنوعی که از چند نوع مادهی داخلی تشکیل شده باشند، «مصالح مرکب» می‌گویند؛ مانند ایرانیت، ایزوگام، ملات‌ها، بتن، آردوازها و …
انواع مصالح از لحاظ چگونگی تولید
۱- مصالح پیش ساخته: به مواد و مصالحی که ابتدا در کارخانه تولید شده‌اند و سپس آنها را به محل اجرا آورده و استفاده کرده‌اند، «مصالح پیش‌ساخته» می‌گویند؛ مانند کاشی، سرامیک، آجر، سفال، تیرچه و بلوک، قیرگونی، آسفالت آماده و قطعات بتنی.
۲- مصالح درجا: این مصالح در محل ساخت، تهیه و تولید می‌گردند مثل بتن درجا، ملات‌ها، قیرگونی درجا، اسکلت و چهارچوب‌های درجا.
انواع مواد و مصالح ساختمانی از نظر منشأ و کاربردشان
▪ مصالح طبیعی: این مصالح شامل مواد معدنی موجود در طبیعت می‌باشد مثل ماسه، خاک‌ها به خصوص خاک رُس و مصالح سنگی.
▪ چسباننده‌ها: به مواد معدنی یا مصنوعی که باعث چسباندن ذرات مواد و مصالح دیگر به هم می‌شوند، «چسب» می‌گویند مانند قیر.
▪ ملات‌ها: مواد مرکب چسبنده که از ترکیب یک مادهی حلّال یا چسب ساختمانی مثل آب و ذرات پرکننده ایجاد می‌شوند را ملات می‌نامند؛ مانند ملات کاه‌گل، گِل رُس، شفته آهک، ماسه آهک، گچ و خاک، ماسه سیمان و باتارد.
▪ قطعات: به اجزای معدنی به کار رفته در یک ساختمان، «قطعات» می‌گویند؛ مانند آجرها، قطعه سنگ‌ها، کاشی، سرامیک، بلوک‌ها، جامِ شیشه، موزائیک و …
▪ فلزات: به ترکیبات شکلی بدست آمده از ذوب و قالب‌گیری کانی‌های فلزی، «فلز» می‌گویند. مثل چدن، فولاد، آلومینیوم، مس، سرب و روی.
▪ چوب: این دسته از مصالح عبارتند از: ترکیبات بریده شده از تنه‌ی درختان یا فرآورده‌های عمل آورده شده از تراشه‌ی اره کاری؛ مانند چهارتراش، تیرک، روکش‌های چوبی و نئوپان یا فیبر.
▪ مواد آلی: مواد آلی عبارتند از: موادی شامل هیدروکربن که از تجزیه‌ی بقایای جانوران و گیاهان تولید گردیده و در فعالیت‌های ساختمانی و عایق‌کار به کار گرفته می‌شوند؛ مانند قیرهای ساده و آسفالت‌ها، چسب‌ها، پی‌وی‌سی و…
▪ مواد متفرقه: سایر مواد و صالحی که در امور ساختمانی کاربرد دارند و در دسته‌بندی‌های دیگر قرار نمی‌گیرند، عضو این دسته هستند؛ مانند پشم‌سنگ، پشم‌شیشه، چوب‌پنبه، گونی، آزبستن و لوله‌های ساختمانی.
محصولات، مواد و مصالح ساختمانی و کاربرد آنها
▪ شن و ماسه: شن و ماسه به ذراتی اطلاق می‌شود که از فرسایش و یا خرد شدن یک سنگ که دارای گوشه‌ی گرد یا تیز می‌باشد، بدست آمده‌اند. به ذرات تا ۲ میلی‌متر ماسه، به ذرات ۲ تا ۳۰ میلی‌متر شن، به ذرات ۳۰ تا ۸۰ میلی‌متر قلوه‌سنگ و به ذرات بالاتر اصطلاحا لاشه‌سنگ می‌گویند.
☆ کاربرد: شن و ماسه مواد پرکننده یا پوشش‌دهنده در مصالح ساختمانی می‌باشند، مانند سطوح معابر، ملات‌ها، بتن سیمانی، سطوح نمای قطعات بتنی، قطعات پیش‌ساخته‌ی بتنی و بتن آسفالتی زیرسازی جاده‌ها.☆
▪ خاک‌ها: مواد معدنی متراکم یا غیرمتراکم با ذرات جامد و جدا از هم که حفرات حاوی گاز و مایع به خصوص آب داشته باشند، خاک می‌گویند. به طور کلی می‌توان خاک‌ها را به دسته‌ی چسبنده (مثل رُس معمولی و گِل اُخرا) و غیرچسبنده (مثل لای) طبقه‌بندی کرد.
☆ کاربرد: از رُس معمولی در صنایع آجر، سفال، سیمان، کاشی و سرامیک‌سازی، ملات گچ و خاک و از رس مرغوب در ظروف چینی، لکه‌گیری و همچنین از رس رنگین نیز در صنایع مجسمه‌سازی استفاده میکنند.☆
▪ گچ: فرآورده‌ای از مادهی خام سنگ‌گچ طبیعی که حاصل پخت و آسیاب در دمای ۱۶۰ تا ۱۸۰ درجه‌ی سلسیوس است، به عنوان گچ ساختمانی شناخته می‌شود. این فرآورده نوعی پودر سفید رنگ می‌باشد که در صورت ترکیب با آب به شدت سخت می‌گردد.
☆ کاربرد: از جمله کاربردهای رایج گچ می‌توان به این موارد اشاره نمود: ساخت ملات‌های گچی ساده و مرکب از گچ و خاک یا سیمان یه به همراه الیاف‌های طبیعی و مصنوعی، احجام و اَشکال گچ‌بری شده، شکسته‌بندی و دندانپزشکی، پر نمودن فضاهای خالی در امور ساختمانی و درز انقطاع، پایدارسازی موقت شمشه و ترازها، ساخت دیوارهای ظریف، طاقچه‌ها، سقف‌ها و طاق ضربی.☆
▪ آهک: به فرآورده‌ی بدست آمده از پخت مادهی خام سنگ‌آهک طبیعی در حرارت ۹۵۰ درجه‌ی سلسیوس در کوره، «آهک زنده» یا آهک ساختمانی می‌گویند. این فرآورده در واقع نوعی پودر سفید یا خاکستری رنگ است که در آب یا به همراه رُس سخت می‌گردد.
☆ کاربرد: از آن به عنوان مادهی خام اولیه به منظور تهیه‌ی سیمان، در صنایع تولید آجر ماسه‌آهکی، ملات‌های آهکی ساروج، باتارد، شفته و اصلاح خاک آبدار نمکی بهره می‌گیرند. همچنین در گذشته نیز از مکان‌های مرطوب نظیر حمام‌ها به جای گچ‌بری از تزییانت آهک‌بری استفاده می‌نمودند.☆
▪ سیمان: فرآورده‌ای تشکیل شده از مواد خام سنگ آهک و رُس به میزان مشخص که حاصل اختلاط، کلینکر (پخت) و آسیاب در حرارت ۱۲۰۰ تا ۱۶۰۰ درجه‌ی سلسیوس در کوره است. این فرآورده به سیمان آبی شهرت دارد که نوعی پودر سبز، قهوه‌ای یا سیاه است و پس از ترکیب با آب، سفت و سخت می‌گردد. سیمان در برابر آب و رطوبت، پر استحکام و مقاوم است. سیمان از جمله مواد چسبنده‌ای به شمار می‌آید که در هوا و داخل آب گرفته می‌شود و دارای انواع گوناگونی است.
انواع سیمان: امروزه سیمان در انواع و رنگ‌های گوناگون و با خواص مختلفی ساخته شده و به بازار عرضه می‌گردد که شناخته‌شده‌ترین آنها سیمان پرتلند است که براساس استاندارهای ایران به ۵ نوع تقسیم می‌گردد و کدام دارای کاربردی متفاوت می‌باشند.
☆ همچنین از دیگر انواع سیمان می‌توان به سیمان رنگی، سیمان سفید، سیمان برقی، سیمان طبیعی و سیمان ممتاز اشاره نمود.☆
☆ کاربرد: تهیه‌ی ملات‌های ساده و مرکب سیمانی (گچ و سیمان، ماسه و سیمان، آهک و سیمان و…)، موزائییک‌های ماسه سیمانی، تولیدات بلوک‌های سقفی و دیواری، بتن‌های متنوع با شن و ماسه، ساخت انواع سازه‌ها، پل‌ها، حوضچه‌ها و… و همچنین عملیات اجرای شالوده‌های ساختمانی و اسکلت‌های بتنی و نماسازی☆
▪ آب: مهم‌ترین و اساسی‌ترین فرآورده‌ی ساختمانی، آب است که از طریق رودخانه‌ها، سفره‌های زیرزمینی و … استخراج می‌شود.
☆ کاربرد: در تهیه‌ی تمامی ملات‌ها و چسب‌های آبی، مصرف آب الزامی است. از دیگر کاربردهای آن می‌توان به مواردی همچون شکل‌پذیری مصالح پیش از پخته شدن، تهیه و ساخت بتن‌ها، مراقبت و نگهداری از مصالح ساختمانی ساخته شده از سیمان یا آهک، مصارف انسانی، درمانی و گیاهی و همچنین شست‌وشو اشاره نمود.
نکته: به منظور تهیه‌ی ملات‌های مختلف به ویژه بتن، بایستی از آب آشامیدنی بهره گرفت چون ناخالصی‌های موجود در آب ممکن است در گیرش سیمان و مقاومت بتن تأثیر نامناسبی بگذارد و باعث بروز لکه‌هایی در سطح بتن و حتی زنگ‌زدگی آرماتور داخل بتن گردد.☆
شیشه: شیشه فرآورده‌ای است حاصل از آسیاب ماسه سنگ‌های طبیعی و ذوب پودر سیلیس و تصفیه‌ی ناخالصی‌ها که می‌تواند ماده‌ای کاملا شفاف یا نیمه شفاف و یا منعکس‌کننده باشد.
☆ کاربرد: از آن در پوشش شفاف درها و پنجره‌ها و دریچه‌های هواکش و بازدید، نماسازی شیشه‌ای، عینک، آینه، خودروسازی، صنایع بسته‌بندی و … استفاده می‌شود. همچنین در فضای خانه‌های سنتی ایران از شیشه‌هایی با رنگ تند برای فضای تالار و از شیشه‌های با رنگ ملایم‌تر برای اتاق‌های سه دری و چنج دری استفاده می‌نمودند.☆
رنگ‌ها رزین‌ها و چسب‌های ساختمانی
این دسته شامل فرآورده‌های مواد آلی، معدنی، صنعتی و مایع یا جامدی هستند که دارای همگونی و خاصیت پیوستگی روی سطح جهت جلوگیری از پوسیدگی و زنگ‌زدگی می‌باشند.
☆ کاربرد: از موادی مانند چسب‌های طبیعی و مصنوعی، رزین‌ها و پلاستیک‌ها در پوشش ضد حرارت یا ضد رطوبت، هشداردهنده یا راهنمایی‌کننده و به خصوص نماسازی و به‌وجود آوردن زیبایی‌های هنری، پوشش‌های ضدالکتریسیته و ضد ترک خوردگی استفاده می‌شود.☆
▪ فلزات و فولاد
فرآورده‌های فلزی حاصل از ذوب سنگ‌های طبیعی است که به صورت خالص یا ترکیبی در طبیعت وجود دارند.
☆ کاربرد: چدن در لوله‌های فاضلاب، دریچه‌ی بازدید و کنتور آب کاربرد دارد و فولاد نیز به شکل پروفیل‌های ساختمانی I شکل و U شکل و … به کار گرفته می‌شود. تسمه و ورق نورد شده یا نیمرخ‌های سرد تاخورده جهت ساخت نرده، در پنجره و چارچوب‌ها مصرف دارند. مس به صورت لوله، میله‌ی ساده و ورق و یا در امور آب، گاز و برق‌رسانی استفاده می‌شود. سرب نیز به صورت ورقهای آب‌بند و ضدرادیواکتیو یا پرکننده‌ی محل اتصالات و درز مخازن سوسخت به کار میرود. در آثار باقیمانده از معماری کشورمان، می‌توان نمونه‌هایی از کاربرد سرب را در اتصال قطعات سازه‌ای مانند ستون‌های بلند مشاهده کرد. در نهایت روی نیز به صورت ورقهای پوشش شیروانی‌ها و آبروها یا روکش لوله‌های فولادی به منظور جلوگیری از زنگ‌زدگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.☆
▪ قیر: قیر، فرآورده‌ای پیچیده از مواد آلی است که رنگ آن تیره و سیاه می‌باشد و از تقطیر نفت خام یا زغال‌سنگ حاصل می‌گردد و یا به صورت طبیعی وجود دارد.
☆ کاربرد: در آب‌بندی درزهای ساختمان و تأسیسات، تهیه‌ی مصالح مرکب مانند قیرگونی، ایزوگام و آسفالت، رنگ‌های ضدزنگ و … به کار میرود.جالب است بدانید که در ساخت بنای زیگورات چغازنبیل از قیر استفاده کرده‌اند.
▪ گونی و لیفه: فرآورده‌ای است که از بافتن الیاف‌های چتایی و کنفی، ابریشمی یا کتانی و نایلونی به صورت قواره و توپی طولی تهیه می‌گردد.
☆ کاربرد: در ساخت سطوح قیرگونی یا پیش‌ساخته‌ی گونی قیراندود و مشمع قیراندود یا نگهداری رطوبت در سطوح بتنی تازه ریخته شده یا روکش سطوح عایق‌کاری شده، ظروف و مخازن تأسیساتی به کمک سریشم و… استفاده می شود.☆
▪ پشم شیشه، پشم سنگ، آزبست: این مواد شامل الیاف نازک حاصل از ذوب شدن سنگ‌های طبیعی گِل آهکی (مارنی) و یا ذوب و گداختگی شیشه‌ی مصنوعی در کارخانه می‌باشند.
☆کاربرد: تهیه‌ی لایه‌های عایق (صوتی، حرارتی، رطوبتی و الکتریکی)، تولید فرآورده‌های آزبست (لوله و ورق و قطعات)، پشم‌شیشه و پشم‌سنگ.☆
▪ ایرانیت و آردواز و فروسیمنت: به فرآورده‌های مرکب از الیاف‌های طبیعی یا مصنوعی و بُراده‌ی چوب و الیاف‌های فولادی همراه با ملات سیمان گفته می‌شود که در قالب مناسب با بخار آب پخته می‌شود و شکل می‌گیرد.
☆ کاربرد: پوشش نهایی سقف‌ها به خصوص سقف‌های شیب‌دار، نماسازی‌ها، فاضلاب، لوله‌های آب‌رسانی، هواکش موتورخانه‌ها و بخاری‌ها☆
▪ کاشی، سرامیک، سفال، آجر و قطعات پخته‌ی رسی: اگر گل پخته شده و شکل گرفته‌ی حاصل از خاک رُس یا سنگ رُس آسیاب شده با لعابی به نام کاشی و سرامیک روکش شود، دارای نفوذپذیری بسیار پایینی است و در صورتی که بدون لعاب ضد آب باشد، به آن سفال و آجر می‌گویند.
☆کاربرد: از کاشی در نما و سطوح قائم سرویس‌ها، حمام‌ها و آشپزخانه‌ها استفاده می‌شود. سرامیک در سطوح افقی کف سرویس آشپزخانه‌ها، بالکن‌ها و اتاق‌ها به کار میرود. کاربرد سفال در امور هنری، دیوارچینی باربر و غیرباربر، سقف و تیرچه بلوک می‌باشد و آجرها نیز در دیوارچینی، اجرای طاق ضربی و قالب‌بندی شالوده‌ها مصرف می‌شوند.
بهره‌گیری از این مصالح از گذشته‌های بسیار دور در ایران کاربرد داشته است. به عنوان مثال در ساخت زیگورات چغازنبیل از خشت خام و پخته استفاده می‌نمودند.☆
▪ بتن‌ها (سیمانی، آسفالتی و خاکی): بتن به مواد و صالح پیش‌ساخته یا درجا گفته می‌شود که با بهره‌گیری از شن، ماسه و یک مادهی چسباننده مانند سیمان و قیر با طراحی و اختلاط مناسب تهیه می‌گردد.
☆ کاربرد: از بتن‌های سیمانی در شالوده‌ی زیر ستون‌ها، پایه‌ی ستون‌ها، پایه‌ی پل‌ها و اجرای سقف‌های بتنی و تیرچه بلوک و اسکلت‌های بتن مسلح استفاده می‌شود. بتن‌های آسفالتی در پوشش سطحی روسازی جاده‌ها، بام‌ها و محوطه‌سازی کاربرد دارند و بتن‌های خاکی نیز در زیرسازی جاده‌های روستایی و ساخت سد خاکی به کار می‌روند.☆
▪ آجر: آجر ، یک سنگ مصنوعی است که از پخته شدن خشت به‌دست می‌آید. پختن این سنگ بعد از پیدایش آتش، آغاز گردیده و همواره به عنوان یک مصالح ساختمانی به حساب آمده است. در حقیقت با با سخت شدن گِل دیواره‌ی اجاق، به خواص آن پی برده‌اند. بابلی‌ها، سومری‌ها و اقوام ساکن بین‌النهرین، خمیر آجر را از گل ته‌نشین شده‌ی سیلاب و طغیان رودخانه‌ها به‌دست می‌آوردند.
حرف آخر
هنگام استفاده از محصولات عمرانی حتما باید این نکته را در نظر داشته باشید، چگونگی کاربرد این محصولات در ساخت و ساز و کیفیت آنها بسیار مهم است. بنابراین انتخاب محصول با کیفیت اولویت دارد.
