گیاهان مناسب برای روف گاردن

گیاهان روف گاردن : با افزایش ساختمان‌ها و کمبود گونه‌های گیاهی در شهر، با مشکلات زیادی همچون جزیره گرمایی شهری و افزایش دما روبه‌رو هستیم لذا برای حل این مشکل باید به دنبال راه‌حل باشیم. اجرای روف گاردن بر پشت‌بام‌ها یکی از راه‌حل‌های موجود برای تنظیم دمای محیط می‌باشد. با توجه به اینکه فضای پشت‌بام با محدودیت‌هایی نظیر میزان تحمل سقف و شرایط آب و هوایی روبه‌رو است بنابراین نمی‌توانیم هر نوع گیاهی را برای روف گاردن در نظر بگیریم. گیاهان روف گاردن دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند در ادامه قصد داریم انواع مختلف درختان و گیاهان روف گاردن را شناسایی کنیم و توضیحات مختصری برای هر کدام از آنها ارایه دهیم.

گیاهان مناسب روف گاردن

گیاهان مناسب روف گاردن با توجه به شرایط جغرافیایی و آب و هوایی همان منطقه انتخاب می شود. به عنوان مثال گیاهانی که مناسب هوای مرطوب و معتدل شمال کشور هستند، در آب و هوای گرم و خشک مناطق مرکزی ایران دوام نمی آورند پس بهتر است قبل از تهیه گیاهان روف گاردن با آنها بیشتر آشنا شوید.

گروه اول: گیاهانی که برای پوشاندن سطح خاک به کار می روند. مانند ناز ژاپنی، یال اسبی، لیزوماکیا و…

گروه دوم: گیاهان بالا رونده/پیچ و رونده: این نوع گیاهان نیز به صورت معلق در لبه پشت بام سبز و یا پوشش دیوار استفاده می شود. این نوع گیاهان از گیاهانی هستند که در تزیین بالکن و طراحی تراس بسیار نقش ایفا می کنند. مانند شیر خشت، پیچ گلیسین، پیچ امین الدوله  و انواع پیچ.

گروه سوم: گیاهان سوزنی برگ و مقاوم هستند که در تمام طول سال سبز هستند و به پشت بام سبز زیبایی خاصی می دهند. مانند کامیس پاریس.

گروه چهارم: گل و گیاه معطر و خوشبو، یکی از مزیت های اصلی این باغچه ها مربوط به میزان آفتابی است که در طول روز دریافت می کنند و به همین علت یک محیط عالی برای استراحت و پرورش گیاهان روف گاردن محسوب می شوند.

برای ساخت و کشت بر روی پشت بام ها، نیازمند عملیات نقشه برداری دقیق و انجام محاسبات گوناگون و انتخاب مواد مناسب است. بنابراین باید از مشاوران حرفه ای کمک گرفت.

وجود چنین بافتی در پشت بام موجب از دست دادن گرما در تابستان و کاهش مصرف انرژی در زمستان می شود. همچنین پشت بام ساختمان احتمال شکل گیری یک محوطه در فضای داخلی ساختمان ایجاد می کند.

انتخاب گیاهان بام سبز

انتخاب گیاه مورد استفاده در بام سبز یا هر نوع فضای سبز مصنوعی و انسان ساخت در ساختمان و فضای باز، نیازمند دانش و تجربه است که باید فاکتورهای زیادی را در انتخاب گیاهان روف گاردن بررسی کرد که از این فاکتورها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• نور محیط کشت درختان در پشت بام
• نیازهای آبی گیاه و زمان بندی مورد نیاز
• اقلیم محل پروژه
• ریشه دوانی گیاه
• عمق خاک مورد نیاز هر گیاه
• دوام گیاه در دماهای مختلف
• طیف رنگی برگها و گلهای گیاهان روف گاردن
• نیاز گیاه به نگهداری و هرس کردن و تغذیه
• میزان حساسیت به باد و …

مدنظر قرار دادن فاکتورهای بالا در انتخاب گیاهان روف گاردن و پوشش های گیاهی مصنوعی به ما کمک میکند که ضمن داشتن فضای پشت بام سبز در چهار فصل سال حداقل هزینه را برای نگهداری و سبز نگهداشتن آن صرف کرد. البته همه فاکتورهای ذکر شده مهم هستند ولی ۲ مورد نور و آبیاری از همه اولویت بیشتری دارند که قبل از هر چیزی باید مدنظر قرار داده شود.

درختان بام سبز

به  تازگی روف گاردن یا بام سبز  رشد خوبی داشته است. استفاده از بام سبز یا روف گاردن از خانه های ویلایی و بزرگ فراتر رفته و حتی در مکان های عمومی، رستوران ها و مراکز تجاری نیز به فضای سبز مانند روف گاردن گرایش بیشتری نشان داده شده است. موارد استفاده از بام سبز  زمانی که ساختمان ها بازسازی شده و محاسبان سازه تلفیق اهداف عملکردی را انتخاب می نمایند. پشت بام هایی نظیر پشت بام های پارکینگ ها نیز به مکانی تفریحی مشابه پارک ها جهت صرف غذای کارمندان آن مجموعه تبدیل شده است و اینگونه فضای موجود پشت بام به صورت مفید مورد استفاده قرار می گیرد.

انتخاب درختان بام سبز

اول باید از میزان باری که سقف تحمل می کند شروع کنیم زیرا این عامل مهم ترین عامل بازدارنده اجرای بام سبز می باشد. برای کاشت درخت بر روی بام های موجود بایستی بر اساس باری که سقف تحمل می نماید برنامه ریزی کنیم، اما در ساختمان های جدید امکانات بیشتری در دسترس است چرا که سازه ها می توانند بر اساس محل کاشت گیاه برروی بام و نوع گیاه محاسبه شوند. همچنین باری که سازه تحمل می نماید بایستی از وزن درختانی که کاشته می شوند بیشتر  باشد تا صدماتی به سقف سازه وارد نیاید ومحاسبان سازه باید وزن درختان بالغ را درمحاسبات خود لحاظ نمایند. پس به گفته محاسبان سازه می توان نتیجه گرفت درختانی که مجموعه بار وارده آنها کمتر از 1000 کیلوگرم بر متر مربع باشد را می توان بر روی باغ بام ها کاشت.

زمانی که تمامی کار های فنی درست شد، درختان خیلی زیادی هست که می توانند در روف گاردن ها یا بام سبز مورد استفاده قرار گیرند. انتخاب درخت مناسب عامل مهمی در داشتن یک بام سبز خوب می باشد.

اول اندازه و میزان حساسیت درخت به باد می باشد.

درختان که شاخ وبرگ زیادی دارند وهم چنین ریشه بهم پیوسته و جمع و جور دارند، بهترین انتخاب برای بام  سبز می باشد، درختان کوچک می توانند به وسیله یک شبکه بندی تقویت کننده زیر زمینی محافظت شوند. هر چه قدر وسعت باغ بام بیشتر باشد عامل باد از اهمیت بیشتری برخوردار می شود. در باغ بام ها با ارتفاع بالا و هم چنین باغ بام هایی در سطح زمین که نسبت به باد وچرخش شاخ و برگ ها حساس تر هستند. باید از انتخاب درختانی که نسبت به شکست شاخه ها حساس تر هستند و درختانی که در خشکی و کم آبی دچار شته و یا خزه می شوند اجتناب به عمل آورید.

خوشبختانه درختان زیادی جهت کاشت برروی بام وجود دارد، به عنوان مثال درخت چند تنه نه تنها مرسوم بوده بلکه بسیار مناسب جهت کاشت بر روی بام هستند. همچنین درختان تزئینی قیچی خورده نیز انتخاب خوبی بوده چرا که بطور مداوم هرس شده ویک شکل ونسبتا کوتاه می باشند.

بدیهی است انواع درختان جهت کاشت بر روی بام مناسب می باشند اما تجربه ثابت کرده است که کاشت درختان برگ خاکستری بر روی بام گزینه بسیار مناسبی است. این درختان مقاومت بسیار بالایی در برابر گرما، خشکسالی و باد داشته و تنوع این نوع درختان نیز زیاد می باشد.

پشت‌بامی که سازه آن توان تحمل وزن زیادی را نداشته باشد فقط امکان ساخت روف گاردن مسطح بروی آن ممکن خواهد بود. در این نوع روف گاردن لایه‌های زیرین از مواد معدنی خاصی تشکیل‌شده‌اند که مواد مغذی آن‌ها برای رشد گیاه کم بوده و عمق لایه‌های آن نیز زیاد نمی‌باشد. گیاهی که برای روف گاردن مسطح مناسب است ساکولنت ها هستند که ساقه‌های کوچکی داشته و تقریباً می‌توانند بدون آب‌وخاک رشد کنند. بنابراین در روف گاردن مسطح می‌توان ازاین ‌گونه گیاهی استفاده کرد. ساکولنت ها در رنگ‌های مختلفی موجود هستند که به کمک آن‌ها می‌توان روف گاردن زیبایی را طراحی کرد. یکی از گونه‌های ساکولنت ها، گل ناز می‌باشد که به گل صخره‌ای نیز معروف است زیرا می‌تواند از دل سنگ‌ها بیرون زده و شکوفه دهد. صدها تنوع از گل ناز وجود دارد که در شیار صخره‌های سراسر جهان رشد کرده‌اند و می‌توانند در روف گاردن ها نیز مورداستفاده قرار گیرند. با انواع مختلفی از رنگ‌های مجزای این گیاه می‌توانید یک تصویر زیبا را روی سقف خود نقاشی کنید.

گیاهان همیشه‌سبز از دیگر گونه‌های ساکولنت ها هستند که بروی بام‌ها قابل رشد می‌باشند. این گونه‌ها نیز همانند گل ناز در زمین ریشه زده و در رنگ‌های مختلف موجود می‌باشند. دلوسپرما نوع دیگری از ساکولنت می‌باشد که همانند گل آفتاب‌گردان گسترش می‌یابد و در فصل رشد شکوفا می‌شود. این گل در رنگ‌های زرد، سفید، قرمز و بنفش موجود می‌باشد که با قرارگیری در سایه، رنگ آن‌ها محو می‌شود. گل آئونیوم یک تنوعی از گل‌های خانگی است که به‌عنوان یک درختچه کوچک شناخته‌شده و معمولاً کمتر از 60 سانتی‌متر قد دارد. این‌ گونه گیاهی همانند سایر گونه‌های ساکولنت بروی زمین گسترش نمی‌یابد اما می‌توانید به کمک آن یک تغییر کوچکی را در روف گاردن ایجاد کنید. این گل به رنگ بنفش مایل به سیاه می‌باشد.

نوع چمن روف گاردن

نوع دیگری از گیاهان روف گاردن که در روف گاردن مسطح قابل‌استفاده می‌باشند انواع چمن‌ها هستند. اکثر چمن‌هایی که روی سقف زندگی می‌کنند در فصل تابستان از بین می‌روند مگر اینکه مدام آبیاری شوند. با این‌ حال تعداد کمی از چمن‌ها نیز وجود دارند که می‌توانند شرایط نامناسب را تحمل کنند. صادقانه بگوییم اکثر چمن‌هایی که در روف گاردن استفاده می‌شوند جزء گونه‌های گیاهی محسوب نشده و به‌طور دقیق‌تر چمن گیاه مانند نامیده می‌شوند. چمن‌ها نیز همانند ساکولنت ها برای پوشش بسیاری از قلمروها مفید هستند و زمانی که با ساکولنت ها ترکیب شوند کنتراست دلپذیری را ایجاد می‌کنند. بسیاری از بذرهای آن خودشان در باغ ذخیره می‌شوند و یک چشم‌انداز زیبایی را در بام ساختمان ایجاد می‌کنند.

آرمریا یا چمن هلندی که به عود قرمز نیز معروف است همانند سایر چمن‌ها در علفزار رشد نمی‌کند اما شاخ و برگی شبیه درختان دارد و همانند چمن‌ها انبوهی از سبزه‌ها را به‌طور منظم پدیدار می‌کند. این نوع از چمن‌ها در صخره‌ها و ریگ‌های روان رشد می‌کنند لذا به‌خوبی با شرایط پشت‌بام‌ها سازگارمی باشند. گونه‌های دریایی آن برخلاف سایر چمن‌ها در فصل تابستان نیز گل می‌دهند. گل‌های چمن آرمریا به رنگ بنفش و صورتی است.

نوع دیگری از چمن‌ها Carex nigra نامیده می‌شوند که به لحاظ فنی به‌عنوان جگن(گیاهان آبزی) شناخته می‌شوند. این گونه‌ها اغلب در سقف‌ها زندگی می‌کنند زیرا نسبت به سایر گیاهان و چمن‌ها به خاک کمتری برای رشد نیاز دارند.

انواع گل‌های وحشی قابل‌ استفاده در روف گاردن

نوع دیگری از روف گاردن ، که دارای پوشش گیاهی با ریشه‌های نسبتاً عمیق است، روف گاردن نیمه عمیق یا نیمه انبوه نامیده می‌شود. در روف گاردن نیمه انبوه به این دلیل که لایه‌های ضخیم‌تری بروی سقف قرار می‌گیرد از تنوع گیاهی زیادی می‌توان بهره برد و از طرفی وزن بیشتری نیز به ساختمان وارد می‌شود. گل‌های وحشی نسبت به سایر گونه‌های ذکر شده تا به اینجا، به خاک عمیق‌تری برای رشد نیاز دارند. با پرورش محوطه کاشت می‌توان این گونه‌ها را در نقاط مختلف پرورش داد تا تپه‌های کوچکی از گل‌های وحشی ایجاد شود. ازآنجایی‌که این گل‌ها بلند هستند بنابراین باید در مکان‌های مناسبی از سقف مورداستفاده قرار گیرند.

بومادران در روف گاردن

مینای دائم، گیاهی زینتی از جنس Aster است که گیاه بومی کوه‌های اروپا می‌باشد، بنابراین با شرایط آب و هوایی سخت و خاک سبک غریبه نیست. بااین‌وجود افشانه‌های درخشانی از گل‌های بنفش با دکمه‌های زردرنگی در مرکز تولید می‌کند که انبوهی از پروانه‌ها را به سمت خود جذب می‌کند. این گیاه 15 تا 30 سانتی‌متر رشد می‌کند و رنگ شکوفه‌های آن صورتی، بنفش، سیاه‌وسفید و یا سفید می‌باشد و معمولاً در اواخر بهار و اوایل تابستان گل می‌دهد.

Achillea millefolium که عموماً با نام بومادران شناخته می‌شود از دیگر گل‌های وحشی است که شبیه ستاره‌ها به‌مانند یک پوشش زمینی در سراسر سطح سقف گسترش می‌یابد. این گیاه علفی پایا به‌اندازه 20 تا 90 سانتی‌متر قد کشیده و گستردگی بین 10 تا 50 سانتی‌متر دارد. رشد کامل این گیاه 2 تا 5 سال زمان می‌برد. برگ‌های این گیاه سرخس مانند و کرکی می‌باشد و گل‌های آن سفید، کوچک و بسیار معطر می‌باشد. ساقه‌های بلند این گل با کلاهک پوشانده شده و مقعری شکل است و پوشش گیاهی مناسبی برای فرود پروانه‌ها می‌باشد. گل‌های بومادران منبع تغذیه مهمی برای حشرات و زنبورها به شمار می‌آیند.

آیا می‌توان از گیاهان معطر در روف گاردن استفاده کرد؟

بام ساختمان‌ها می‌تواند به یک باغ پر از گل و گیاه تبدیل شود. بسیاری از گیاهان معطر در مکان‌های خشک و صخره‌ای رشد می‌کنند بنابراین برای روف گاردن بسیار مناسب می‌باشند. گونه‌های ذکرشده در این بخش رشد کمی داشته و به‌طور گسترده پخش می‌شوند که این از ویژگی‌های کلیدی برای روف گاردن می‌باشد.

آویشن باغی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی است که برای روف گاردن مناسب می‌باشد. این گیاه برگ‌های کوچک و نیزه‌ای شکلی دارد. این گیاه می‌تواند به‌اندازه چند سانتی‌متر رشد کند و همانند بومادران تحمل بالایی دارد. آویشن باغی، گیاهی مدیترانه‌ای است که برای رشد به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد و تحمل خشکی و کم‌آبی برای آن ساده خواهد بود. این گیاه می‌تواند فضای لوکسی را بروی پشت‌بام ایجاد کند و البته بر اساس تقاضای آشپزخانه می‌توان از این گیاه چید.

مرزنجوش وحشی که عموماً با نام پونه کوهی شناخته می‌شود، مانند آویشن یک گیاه بومی بوده که روی تپه‌های صخره‌ای رودخانه‌ای از حوزه مدیترانه رشد می‌کند و می‌تواند عطر خاصی را به پشت‌بام خانه‌ی شما بیاورد. این گیاه یک پوشش زمینی است که می‌تواند 10 تا 12 سانتی‌متر رشد کند.

آویشن باغی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی است که برای روف گاردن مناسب می‌باشد. این گیاه برگ‌های کوچک و نیزه‌ای شکلی دارد و می‌تواند به‌اندازه چند سانتی‌متر رشد کند.

سایر گونه‌های گیاهی قابل‌استفاده برای روف گاردن

زغال‌اخته کره‌ای یک درخت کوچک است که بعضی از گونه‌های آن تا 9 متر رشد می‌کنند، بنابراین برای روف گاردن بسیار عالی می‌باشند. این درخت در بهار کوچک است اما گل‌های زیبای سفید مایل به صورتی دارد که در تابستان به شاخ و برگ‌های سبز تبدیل می‌شوند. زیبایی خود را در فصل پاییز با برگ‌های قرمز و بنفش و میوه هایش ارائه می‌دهد.

یک درختچه برگ‌دار که معمولا فندق زینتی نامیده می‌شود، در خود پیچیده شده و به نظر می‌رسد که به طرز عمیقی برای روف گاردن بسیار مناسب خواهد بود. شاخ و برگ‌های قلبی شکل این گیاه می‌تواند به‌اندازه 3 متر بلند شود و در مناطقی با دمای 4 تا 8 درجه می‌تواند دوام بیاورد.

شاخ و برگ فانتزی و برگ‌های زرد و سبز، دو ویژگی بارز سرو پاکوتاه هینوکی است. هینوکی درختی کوتاه و زینتی است که همیشه‌سبز است و خیلی آهسته رشد می‌کند، ارتفاع آن زمانی که کاملاً بالغ شده است تا 90 سانتی‌متر می‌رسد. این گیاه به مراقبت زیاد نیازی نخواهد داشت اما یک برنامه منظم برای آبیاری آن باید در نظر گرفته شود. حداقل دمای مورد تحمل هینوکی 12 درجه سانتی‌گراد است. این سرو پاکوتاه همیشه‌سبز می‌تواند در گوشه‌های روف گاردن قرار گیرد و یا با سایر گیاهان روف گاردن در گلدان ترکیب شود.

آستیلب گیاهی علفی و چندساله است که در هر شرایطی رشد می‌کند اما بهتر است در قسمت‌هایی از سقف که حالت نیم‌سایه دارد قرار بگیرد. برگ‌های این گیاه سبز رنگ و حالت دندانه‌ای دارد و شکوفه‌های ارغوانی رنگ و مرجانی شکل آن نیمه تابستان ظاهر می‌شود. آستیلب به آبیاری زیاد نیاز دارد بنابراین اجازه ندهید که خاک آن خشک شود و بهتر است خاک آن همیشه مرطوب باقی بماند. این گیاه تا 50 سانتی‌متر می‌تواند قد بکشد و در دمای بین -3 تا 21 درجه می‌تواند رشد کند.

برگ‌های پهن هوستا در نقاط سایه‌دار روف گاردن، زیبایی خیره‌کننده‌ای را ایجاد می‌کند و یک روش فوق‌العاده برای اضافه کردن برگ‌های زیبا به فضای روف گاردن می‌باشد. این گیاه تا 1 متر رشد می‌کند و اگر در مناطقی هستید که دمای هوا 3 تا 8 درجه است این گیاه یک انتخاب مناسب برای روف گاردن می‌باشد زیرا تحمل دمای -15 را دارد. برگ‌های آبی و سبز آن بسیار باشکوه بوده و به‌اندازه کافی بزرگ هستند که می‌توانند حتی در سبد گل نیز مورداستفاده قرار گیرند.

گیاه پوششی آجوگا پروانه‌ها و پرندگان کوچک را به‌سوی خود جذب می‌کنند و دمای هوا را تا -15 درجه می‌تواند تحمل کند. این گیاه به آبیاری متوسطی نیاز دارد و برای Roof Garden بسیار مناسب می‌باشد. گل‌های آبی مایل به بنفش و برگ‌های برنزی رنگ آن، یک انتخاب عالی برای زیباتر کردن فضا خواهد بود.

گیاهان و درختچه‌های همیشه‌سبز مثل اسطوخودوس نیز می‌توانند در روف گاردن های نیمه انبوه خودنمایی کنند. این گیاه بومی مدیترانه‌ای که از خانواده نعنا است دارای عطروطعم مناسبی می‌باشد و می‌تواند شرایط آب و هوایی طوفانی و خشک را به‌راحتی تحمل کند. شاخ و برگ زیبای آن به رنگ سبز تیره است که کرک‌های فراوانی دارد و به همین دلیل خاکستری یا نقره‌ای دیده می‌شود. این درختچه معطر می‌تواند 30 تا 60 سانتی‌متر رشد کند اما می‌تواند به ارتفاع 2 متر نیز برسد.