سیستم اعلام و اطفا حریق

سیستم‌های اعلام و اطفا حریق

همه‌ساله و در سراسر جهان، حریق خسارت هنگفت مالی  بر جای می‌گذارد و این موضوع  جدا از خسارات تأسف‌انگیز جانی است که اثرات جبران‌ناپذیری بر زندگی انسان‌ها، خانواده‌ها و عملکرد واحدهای صنفی مرتبط می‌گذارد.

با توجه به اهمیت عملکرد صحیح دستگاه‌های ایمنی، طراحي سيستمهای اعلام و اطفاء حريق می‌بایست بر اساس مطالعه سازه‌های موجود و با در نظر گرفتن کاربري فعلي و آينده قسمت‌های مختلف مجموعه صورت پذيرد. تأسیسات اعلام و اطفاء حريق در کنار ديگر تأسیسات الکتريکي بایست به‌گونه‌ای نصب شوند که امکان گسترش و به‌روز نمودن این سیستم‌ها با حداقل هزينه وجود داشته باشد.

سیستم‌های اعلام حریق چیست؟

به‌طورکلی سیستم‌های اعلام حریق در دو نوع عادی یا کانونشنال و هوشمند یا آدرس پذیر ساخته شده‌اند:

1-سیستم‌های اعلام حریق متعارف (Conventional Fire Alarm System)

در این سیستم‌ها مکانی را که از نظر حریق می‌خواهیم حفاظت کنیم به مناطق مشخص تقسیم می‌کنیم تا در صورت بروز حریق بتوان محل حریق را سریع‌تر و راحت‌تر تشخیص داده به هرکدام از این مناطق یک زون (Zone) گفته می‌شود.

2-سیستم‌های اعلام حریق آدرس پذیر و هوشمند (Addressable Fire Alarm System): در این سیستم ها تمامی عناصر به کاررفته مثل آشکارسازها، شستی‌ها، آژیرها، توسط یک کد یا آدرس مشخص می‌شوند. مزیتی که این سیستم هوشمند نسبت به سیستم‌های کانونشنال دارند این است که این سیستم‌ها دارای اجزای قابل آدرس‌دهی هستند قادر است با شناسایی آدرس المان‌ها محل دقیق وقوع آتش‌سوزی را با به صدا درآوردن آژیر آن بخش اعلام کند. این سیستم‌ها معمولا به صورت حلقوی (loop) سیم‌کشی می‌شوند. این سیستم‌ها دارای مشخصات فنی بالاتر و قابلیت‌های بیشتری نسبت به سیستم‌های متعارف هستند همچنین سرعت‌بالای تشخیص حریق، شناسایی محل حریق و نگهداری آسان‌تر و راحت‌تر است.

سنسورهای اعلام حریق

• سنسورهای تشخیص دود (Smoke Detector)
• سنسورهای تشخیص حرارت (Heat Detector)
• سنسورهای چند گانه (Multi Sensor)
• سنسورهای حرارت کابلی (Linear Heat Detector)
• سنسوهای مکشی – لیزری (Air Sampling Detector)
• سنسورهای تشخیص گاز (Gas Detector)
• سنسورهای تشخیص شعله (Flame Detector)

سیستم‌ اطفاء حریق چیست؟

سیستم اطفاء حریق مجموعه اقداماتی است که برای مقابله با آتش به‌وسیله خاموش کردن، کنترل و یا هدایت آتش‌های ناخواسته انجام می‌گیرد. اهداف سیستم اطفای حریق حفاظت از سلامت افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و حفاظت از محیط‌زیست است. روش‌های اطفای حریق بستگی به نوع آتش دارد. برای مقابله با آتش باید یکی یا بیشتر از عوامل اصلی مثلث آتش یعنی هوا، ماده سوختنی و یا حرارت را کنترل کرد که البته امروزه مثلث حریق به منشور حریق تبدیل شده است که ضلع چهارم همان واکنش‌های شیمیایی است که منجر به ایجاد حریق می‌گردند.

روش‌های اطفا حریق

می‌توان اطفاء حریق را به دو گروه دستی و اتوماتیک (هوشمند) تقسیم کرد؛ که در نوع اول یعنی دستی، عملیات اطفاء حریق به صورت دستی و توسط افراد و یا آتش‌نشانان صورت می‌پذیرد و در نوع دوم یعنی اطفاء حریق اتوماتیک، این عملیات به صورت خودکار و بدون حضور عوامل انسانی صورت می‌پذیرد. در اینجا به انواع روش‌های سیستم اطفا حریق هوشمند و اتوماتیک اشاره می‌گردد؛

طور کلی سیستم‌های اطفاء حریق اتوماتیک را می‌توان به شش دسته زیر تقسیم کرد:

1- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی:

از این سیستم در اطفاء حریق کلاس A و جهت خنک‌سازی کلاس‌های B و C استفاده می‌شود. برخی از کاربردهای آن عبارت‌اند از ساختمان‌های اداری-مسکونی-تجاری، هتل‌ها، موزه‌ها، پارکینگ‌ها، ترانس‌های برق، تانک‌ها و مخازن نگهداری سوخت و مواد شیمیایی، کشتی‌ها، بنادر، انبارها.

2- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی: سیستم‌های اطفاء گازى نقش مهمى در مفهوم اطفاى حريق دارند؛ به‌ویژه در مواردى كه ساير اطفاء کننده‌ها (به‌عنوان‌مثال سیستم‌های آبى) قادر به اين كار نيستند. معمولاً از این نوع سیستم جهت اطفاء حریق کلاس‌های A، B و E استفاده می‌شود. برخی از کاربردهای آن عبارت‌اند از تابلوهای برق، تابلوهای کنترل، تابلوهای مخابراتی، سرورهای کامپیوتری، موتورهای برق، اتاق‌های UPS، اتاق‌های کنترل.

3-سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل): این سیستم تا به امروز تنها سيستم موجود در دنيا هست كه می‌تواند در 5 كلاس حريق A، B، C، E و F مورداستفاده قرار گیرد. برخی از کاربردهای آن عبارت‌اند از تابلوهای برق، تابلوهای کنترل، تابلوهای مخابراتی، سرورهای کامپیوتری، موتورهای برق، اتاق‌های UPS، اتاق‌های کنترل، اتاق‌های Marshaling، انبارهای مواد شیمیایی، دیزل ژنراتورها، پمپ‌ها.

4– سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم: این سیستم موثرترین روش جهت اطفاء حریق کلاس B (سوخت‌های مایع) است. همچنین در کلاس A نیز قابل استفاده هست.کاربرد آن در انبارهای مواد شیمیایی، مخازن مواد نفتی و شیمیایی، آشیانه‌های هواپیما و هلیکوپتر، تأسیسات نفتی.

5- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه یا پودر آب (Water Mist): اساس کار سيستم Water Mist همان‌گونه که از نامش برمی‌آید بر اساس توليد غبار آب (مانند مه) هست که به‌صورت توليد ذرات ريز آب در محيط تحت حفاظت عمل می‌کند. قطر اين ذرات بين 300 تا 1000 ميکرون هست و باعث می‌شود هدایت الکتریکی آب از بین برود. درواقع این سیستم همانند سیستم اطفاء آبی، خاصیت خنک‌کنندگی و همانند سیستم اطفاء حریق گازی، مانع از رسيدن اکسيژن به حريق می‌شود.درصورتی‌که مساحت تحت حفاظت زیاد باشد، بجای سیلندرهای آب و گاز از مخزن، پمپ و تجهیزات وابسته استفاده می‌شود.

کاربرد: توربین‌ها، پمپ‌ها، تأسیسات نفتی، کانال‌های کابل، موتورخانه‌ها

6- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک Vortex: سیستم اطفاء حریق ورتکس (Vortex) یک سیستم‌ هایبریدی آب به همراه نیتروژن است.

کاربرد: توربین‌ها، پمپ‌ها، تأسیسات نفتی، کانال‌های کابل، موتورخانه‌ها