طراحی پاساژ
چه لذت بخش است وقتی بیرون میرویم، خرید میکنیم، قدم میزنیم، زیر سایه درخت، زیر پل، همه شان بهانه ها کوچکی هستند. اما زیبا و دوست داشتنی برای آنکه زندگی کنیم.
طراحی پاساژ : امروزه طراحی پاساژ یا مجتمع های تجاری در سطح شهرها دیده می شوند که بیشتر این مراکز بصورت خاص طراحی و اجرا می شوند، که معمولا اکثر شهرها با توجه به نیاز ساکنین در آن شهر شروع به ساخت و ساز می کنند. نوع فعالیت این گونه مراکز با توجه به اصناف تعریف می شود، معمولا این مراکز یا بصورت تخصصی در یک صنف خاص و یا در چندین صنف در کنار یکدیگر فعالیت می کنند.
روند اولیه طراحی پاساژدر طراحی پاساژ ابتدا سایت پروژه مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد و بعد از آن طراحی معماری آغاز می شود. در مطالعات طراحی معماری پاساژ همیشه سوالاتی وجود دارد که از دغدغه های معماران است. از سوالاتی که می توان در روند اولیه طراحی پاساژ به آن اشاره کرد:
٭ اول ٭ از مولفه های اصلی، عملکرد و کارایی در طراحی پاساژ است که چگونه باید آن را حل کرد؟
٭ دوم ٭ وجود رضایت مندی وحس تعلق مردم نسبت به طراحی پاساژ چگونه می تواند ایجاد شود؟
٭ سوم ٭ در طراحی پاساژ نوع زندگی و رفتار ساکنین چگونه می تواند ارتقا پیدا کند؟
این پرسش ها را می توان در پاسخ های بسیاری در مولفه های گوناگون مورد بررسی و تحقیق قرار داد.
در طراحی پاساژ باید پلان به نحوی طراحی شود که در آن عملکرد و چرخش در فضا، افراد را دچار خستگی و کسلی نکند. طراحی پلان از مولفه های بسیار مهم می باشد که در صورت رعایت نکردن اصول طراحی معماری در آن، پروژه بازده خوبی نخواهد داشت و در نهایت، پروژه طراحی پاساژ با شکست روبرو خواهد شد.
برای اینکه طراحی پاساژ یا مجتمع تجاری به موفقیت دست یابد، باید به مواردی توجه کرد از جمله:
وجود سیرکلاسیون قوی در پروژه های طراحی پاساژ باعث می شود که این مجتمع ها در جذب افراد برای ورود به این مجتمع ها بیشتر شود، همچنین وجود واحدهای تجاری که دارای پلان و ویترین هایی با طراحی معماری خوب در نظر گرفته و طراحی شده اند برای جذب افراد که به عنوان خریدار این واحدهای تجاری اقدام می کنند از اهمیت بالایی برخوردار می باشد و توجه به این نکته در طراحی پاساژ، از مهم ترین عوامل برای رونق بخشیدن به این گونه فضاها می باشد. امروزه افراد به دنبال این هستند تا در مراکز خرید هرچه سریع تر و راحت تر به آنچه در دنبال آن می گردند دست یابی پیدا کنند. در کنار موارد گفته شده طراحیدکوراسیون داخلی پاساژ نیز می تواند ساکنین و همچنین رهگذران را به خرید از این مجتمع ها جذب و دعوت کند که این امر باعث رونق در آن منطفه نیز می شود.
مزایای یک طراحی داخلی تجاری خوب در رونق کسب و کار : شکل ظاهری و نمای یک مغازه، پاساژ و یک محیط تجاری اولین چیزی است که مشتری در نگاه اول می بیند و باید این طراحی به گونه ای باشد که مشتری را به خود جذب نماید. این طراحی داخلی باید به گونه ای باشد که تاثیرات مثبت روانی بر مشتری داشته باشد تا حس خوبی را به وی القاء کند. نحوه چیدمان وسایل و طراحی دیوار و سایر المان هایی که در طراحی داخلی یک فضای تجاری استفاده می شود همگی تاثیر مستقیمی بر جذب مشتری و رونق هر چه بیشتر کسب و کار دارد. صاحبان همه کسب و کارها از آرایشگاه ها تا پاساژهای تجاری همگی خواستار داشتن یک فضای داخلی بسیار لوکس هستند تا مشتری را در نگاه اول به تحسین بیاندازد. بنابراین صاحبان کسب و کار علاوه بر کیفیت ارائه محصولات و سایر خدمات، برای طراحی داخلی مجموعه خود وقت کافی گذاشته و از متخصصان این کار استفاده نمایند تا کسب و کار آنها رشد نموده و در این عرصه صاحب نام شوند.
طراحی داخلی پاساژ یا مجتمع تجاری در چه زمانی باید صورت گیرد؟ از نکات مهم در طراحی یک محیط تجاری زمان انجام این عملیات می باشد. باید به این موضوع اشاره کرد که طراحی داخلی مجتمع تجاری با توجه به بزرگی این محیط ها باید در زمان ساخت مجتمع صورت گیرد. این موضوع در به فروش رفتن واحد های تجاری بسیار مهم می باشد و باید مورد توجه سازندگان قرار گیرد. باید به این موضوع اشاره کرد که بعد از گذشت چندین سال از ساخت یک محیط تجاری مانند پاساژ با توجه به اینکه طراحی آن از بین می رود و یا دمده می شود باید یک بازسازی از آن نمود.
صاحبان پاساژ و واحدهای تجاری که در یک مجتمع ساکن می باشند، باید به این موضوع توجه داشته باشند که کسب در آمد آن ها و ادامه فعالیت تجاریشان وابسته به زیبایی مجتمعی می باشد، که در آن سکونت دارند، پس نباید به طراحی داخلی مجتمع تجاری بی تفاوت بود. آن ها می توانند با استفاده از طراحان و افرادی که در زمینه دکوراسیون داخلی فعالیت می کنند، محیط کاری خود را دکوراتیو نمایند و مطمعن باشند تاثیر این موضوع را در فعالیت اقتصادی خود خواهند دید. در طراحی پاساژ و طراحی داخلی مجتمع تجاری باید به شکل مغازه ها نیز توجه داشت. نوع چیدمان و دکوراسیون هر واحد تجاری می تواند تاثیری زیادی در کل ساختمان داشته باشد.
در طراحی داخلی پاساژ یا یک مجتمع تجاری باید از چه ابزار و وسایلی استفاده کرد؟ اکسسوری ها و وسایلی که در طراحی داخلی مجتمع تجاری استفاده می شود، می تواند نقش مهمی در زیبا کردن آن داشته باشند. شما می توانید با یک سری از ابزارآلات جدید سقف و دیوارهای یک مجتمع تجاری را به گونه ای زیبا سازید که چشم مشتری را به خود جذب کند و او را برای خرید وسوسه نماید. لازم به ذکر است نور پردازی در طراحی یک مجتمع تجاری امری بسیار حیاتی است و باید به این موضوع توجه ویژه ای داشته باشید.
٭ نکاتی برای طراحی داخلی پاساژ یا مجتمع تجاری ٭
طراحی داخلی مجتمع تجاری یا طراحی پاساژ باید بگونه ای خلاقانه و متفاوت انجام شود. مثلا در طراحی مجتمع تجاری و طراحی داخلی پاساژ، طراحی داخلی باید به گونه ای باشد که فضای داخلی مجتمع تجاری و پاساژ متفاوت تر از سایر مجتمع های تجاری باشد.
٭ طراحی ورودی اولین چیزی است که درطراحی داخلی مجتمع تجاری یا مغازه باید مد نظر داشت. ورودی اولین چیزی است که مشتری آن را می بیند و به همین دلیل اهمیت بسیاری دارد. استفاده از برخی فرم های برجسته و مشخص و همچنین استفاده از احجام به صورت پر یا شکسته می تواند در نگاه اول و برای ورودی بسیار جذاب و دیدنی باشد. همین امر سبب جذب رهگذاران شده و آنها را وادار می کند تا به داخل مغازه یا مجتمع تجاری وارد شده و از آن دیدن نمایند.
٭ در پاساژها و فضاهای تجاری طراحی آب نما و لابی و فضای سبز و استراحت می تواند بسیار جالب توجه باشد. همچنین طراحی کافی شاپ یا رستوران برای تجدید قوا و رفع خستگی و گرسنگی در فضاهای تجاری بسیار اهمیت دارد.
٭ کف پوش ها، از دیگر نکات مهمی هستند که باید در طراحی داخلی فضاهای تجاری به آنها اهمیت بسیار زیادی داد. این کف پوش ها علاوه بر شکیل بودن، باید در برابر سایش و شست و شو بسیار مقاوم باشند.
٭ نور پردازی، از دیگر نکات مهم در طراحی فضای داخلی تجاری است. استفاده از نورهای مستقیم و مات می تواند تاثیر بسیاری بر دید در شب و همچنین به نمایش گذاشتن محصولات داشته باشد.
نحوه استفاده از مبلمان در طراحی پاساژ و فضای تجاری
تهیه مبلمان در فضاهای تجاری و برخی مغازه ها برای استراحت و آسایش مشتریان بسیار اهمیت دارد.در فضاهای تجاری مانند پاساژها از مبلمان باید در داخل همان فضای تجاری استفاده نمود تا مشتریان برای استراحت به بیرون پاساژ یا مرکز تجاری سوق داده نشوند. فضای نشستن و نحوه قرارگیری مبلمان یا صندلی باید روبه ویترین فروشگاه ها باشد و بهتر است از بیش از ۶ صندلی در کنار هم استفاده ننمود. همچنین نحوه چیدمان باید به گونه ای باشد که رفت و آمد دچار مشکل نشده و نشستن بر روی صندلی ها به راحتی و آزادانه انجام شود.
استانداردهای طراحی پاساژ و مجتمع های تجاری
٭ ارتفاع طبقات : ارتفاع طبقات در واحدهای بزرگ ۵-۴ متر و در مورد واحدهای کوچک ۳ متر و بستگی به نوع سرویس ها دارد. ارتفاع طبقات برای مشتریان باز دارنده بوده و برای کارمندان خسته کننده است . مغازه ها بر نور طبیعی متکی نیستند بلکه نور مصنوعی همراه با تهویه مکانیکی در آنها تامین می شود.ارتفاع طبقه از مبداء تراز زمین ۵-۵/۴ و در فوقانی ترین طبقه ۷۵/۴-۳ است. واحدهای فروشگاههای بزرگ مساحت کف را ممکن است برای کمد و پیشخوان به کاربرد و بقیه مساحت در ۱۰ متر مربع برای هر ۱۵ نفر تخصیص داده شده است.
٭ دربهای ورودی : در ساختمانی که مساحت مفید کف آن بیش از مترمربع ۱۵۰۰ است تمامی حیاط ها باید دارای ورودی خروجی باشند و ورودی و خروجی باید حتی الا مکان از یکدیگر دور باشند . ورودیها و گذرگاهها: حداقل ارتفاع و عرض ورودی در طبقه همکف mm ۳۷۰۰ است. دایره گردش برای این لوازم m17 است . جاده ها باید ظرفیت بار ۱/۱۰ تن داشته باشند . حداکثر فاصله هر نقطه از ورودی باید m ۲۵ باشد. در طبقه همکف عرض خروجی ها و گذرگاههای اصلی مشتریان باید ۲۰۰ نفر اول mm ۱۰۷۰ و برای هر mm ۱۵ به عرض قبلی اضافه می شود . هرگاه ۲ خروجی وجود داشته باشد عرض هر کدام از آنها باید همه اعضای مشغول در فروشگاه کافی باشد . لازمست درب های خارجی به بیرون باز شوند : نباید از دربهای کشویی استفاده شود.
ورودی پاساژ تقریباً ۵/۳ متر ارتفاع و پهنا دارد . اگر خروجی پیاده به حیاط باز می شوند قسمت فروش تقریباً ۸۰ سانتی متر پهنا لازم دارد. خروجی ها به حیاط هنگامی به حساب می آیند که ورودی یا گذرگاه به پهنای تقریباً ۴ متر یا دو پاساژ هر کدام ۵/۳ متر پهنا داشته باشند . پهنای خروجی ۵/۱ متر و در زیر زمین ۱/۱ متر باشد.
دربهای خروج : پهنای مجموع تمام دربها تخلیه هر ۱۰۰ متر مربع یا قسمتی از مساحت طبقه ، مساوی با ۳۰/۰ متر پهنای خالص است ، در طبقه فوقانی پهنای حداقل در مساوی با پهنای پلکان است. پهنای درها به قرار زیر است:
تا ۵۰۰ نفر معادل ۱ متر برای هر ۱۲۰ نفر
تا ۱۰۰۰ نفر معادل ۱ متر برای هر ۱۵۰ نفر
بالای ۱۰۰۰ نفر معادل ۱ متر برای هر ۲۰۰ نفر
پهنای کریدور و دربها تقریباً ۵/۱ متر است.
٭ ظرفیت کریدور : حد شرایط رفت و آمد عبارت از P/m3/0 است. P/m به معنی نفر بر متر مربع می باشد. در شرایط تراکم بیشتر جمعیت، افراد همیشه قادر نیستند با سرعت طبیعی خود راه بروند و حتی نمی توانند از افرادی که آهسته تر راه می روند سبقت بگیرند. پیشینه تراکم جمعیت قابل قبول برای طراحی محوطه های سیرکولاسیون مردم p/m 4/1 است.
تحت این تراکم جمعیت بیشتر افراد آهسته تر از سرعت طبیعی خود راه می روند و این موضوع ممکن است، ایجاد ناراحتی کنند. براس مسافت های کوتاه در طول مسیر، تا حدود m3000 تراکم بیشتر برای جمعیت نیاز است.
اما به شرطی که در پیش و بعد از این مسافت پر تراکم (مانع ) فضاهای بازتر با عرض بیشتر وجود داشته باشد. در مورد کریدورهایی که عرضشان تقریباً از m ۱۲۰۰ است . ظرفیت رفت و آمد متناسب با عرض کریدور است . در گذرگاههای باریکتر ۲ نفر نمی توانند از یکدیگر سبقت بگیرند
حداقل عرض پیشنهادی برای گذرگاه اصلی عبارت از ۹۸/۱ متر و برای گذرگاه فرعی ۹۹/۰ متر است . ارتفاع پیشخوان عموماً ۹۲ سانتی متر است . مردن یا ضریب سیستم بر حسب نوع قفسه بندی فروشگاه متغیر است.
٭ ویترین ها : ویترین قسمتی از مغازه جهت ارائه و نمایش اجناس می باشد که یا به صورت شیشه ای برای مغازه ای لباس، کفش، جواهر و … یا به صورت ویترین های باز برای مغازه های مویه فروشی، سبزی فروشی، سوپر و غیره عمل می کند. مساحت این ویترین با توجه به نوع کاربری مغازه ها متفاوت می باشد که از ۱۰% تا ۶۰% سطح مغازه متغیر می باشد.
ویترین ها ممکن است به داخل مغازه باز شوند یا با دیوار عقبی شیشه ای با جنس محکم و تیره محصور باشند، که در این صورت دسترسی برای دکور و تزئین ویترین ها لازم است و باید این دسترسی سریع و آسان ویترین به مثابه یک نمایشگاه کوچک جهت ارائه اجناس به مشتریان عمل می کند که باید از نظر شکل و فرم و دید و نور دارای شرایط جلب مشتری باشد انواع الگوهای ویترین های باز و بسته در شکلهای زیر ارائه شده است دو نمونه از مقطع ویترین در شکل های روبرو نشان داده شده است. مقطع ویترین در یک مغازه با زیر زمین مقطع ویترین در یک مغازه طبقه همکف و اول الگوهای ویترینهای باز برای قفسه بندی سوپر مارکتها ، میوه فروشی و …
٭ پله برقی : تصویر روبرو پله ای برقی با عرض ۹/۱۲۱ سانتی متر را نشان می دهد. این طرح نشان می دهد که فاصله ی ۹/۱۲۱ سانتی متر برای راحتی دو نفر با اندام درشت بر روی یک پله مناسب نیست. علاوه بر این فاصله ۶/۱۰۱ سانتی متری در قسمت پایین پله حالت ایستادن فرد را محدود کرده، در نتیجه از تعادل شخص می کاهد. حرکت پله ها، تماس های بدنی و عدم تعادل کافی همگی باعث به خطر افتادن ایمنی شخص می شود. شاید حقیقت این است که به ندرت اتفاق می افتد که دو نفر با هم روی یک پله حرکت کنند. باید گفت که عرض ۷/۱۱۷ سانتی ماری پله ها که برای هر یک از دو نفر معادل ۹/۵۵ سانتی متر می باشد. هماهنگی های لازم با افراد درشت اندام را ندارد. نخستین تصویر قسمت پایین صفحه این موضوع را که پهنای ۹/۵۵ سانتی متر برای هر نفر کافی است یا نه مورد بررسی قرار می دهد. فاصله ی نرد تا دیوار یا اولین مانع باید با ضخامت دست افراد درشت اندام و میزان قطر داخلی دست افراد ریز اندام در حالت بسته یا نیمه بسته هماهنگی داشته باشد. با در نظر داشتن ضخامت دستکش، فاصله ی بین نرده تا دیوار یا اولین مانع برابر با ۱/۵ سانتی متر و قطر نرده برابر با ۸/۳ سانتی متر است که با ابعاد بیشتر افراد هماهنگی دارد. از لحاظ ساختمانی به صورت سازه فولادی اجرا می شود، که تناسبات آن برای ارتفاع کمتر از ۶ زاویه حدود ۳۵ درجه و سرعت ۵/۰ متر بر ثانیه و در بقیه موارد زاویه کمتر از ۳۰ درجه می باشد. ماکزیمم عرض mm1050 و می نیممم عرض mm600 که در این اندازه ها بهینه سازی مسافت در نظر گرفته شده است.
٭ پلکانها : تصویر روبرو ابعاد اساسی و محدوده های دید ضروری برای هر فرد را نشان می دهد. گر چه قدمت طراحی پله هم زمان با جنبه های دیگر معماری است؛ ولی با این حال تحقیقات بسیار اندکی درباره ی آن صورت گرفته است و بیشتر ابعاد از راه تخمین و حساب های سرانگشتی به ویژه از قرن هفدهم میلادی به بعد بدست آمده است. آنچه در این بخش مهم است ارتفاع پله است. تصویر و جدول مقابل نشان دهنده ی ارتباط اندام سنجی لازم بین اندازه ی کفش و پهنای پله می باشد. کفش زمستانی ۹۵% از افراد دارای طولی معادل ۹/۲۲ سانتی متر یا کمتر است از سوی دیگر پهنای ۱/۲۴ سانتی متر پله که در حال حاضر معمول است؛ تنها با ۵% افراد هماهنگی لازم را دارد. این در حالی است که پای افراد درشت اندام بیش از ۷/۱۲ سانتی متر از پله بیرون می ماند. این مساله در خصوص افراد مسن و معلولین جسمی مشکل ایجاد می کند. در دیوارهای خارجی با خروجی به بیرون، از هر قسمت طبقه بالا تقریباً دو رشته پله که یکی از آنها در فاصله ۲۵ متری است لازم می باشد اتاقهای مجاور نزدیک یک رشته پلکان به فاصله کمتر از ۱۵ متر باید تعبیه گردد.
٭ نقاله مسافرتی : عرض مانند عرض پله برقی بوده و تحت ضوابط زوایای شیب ۸-۵ درجه و حداکثر مجاز ۹/۰ متر بر ثانیه است و در زاویه های ۱۲-۸ درجه سرعت مجاز ۷۵/۰ متر بر ثانیه است. ظرفیت رفت و آمد در نقاله همانند پله برقی است.
٭ موسیقی : موسیقی یا سیستم صفحه گذاری در یک مرکز خرید، نقش مهمی دارد. این سیستم در هماهنگی با مسیرهای پر نور و طراحی اکوستیکی کامل می شود. معمولاً منبع موسیقی را صاحب مرکز خرید اجاره می دهد و ممکن است یک بخش با ضبط صوت، بلندگو، ایستگاه رادیویی ویژه، با سیستم پخش تلفنی سیم کشی شده و یا سیستم پخش زیر زمین خصوصی باشد. همه این سیستم ها دارای کلید خاموش و روشن هستند و اغلب یک زمان تکرار در مسیر جریان قرار می دهند که برنامه را قطع کرده و آگهی خاص را اعلام می کند. این طرح مستلزم توجه به مسئله اکوستیک است که شامل زمان برگشت صوت، جذب صوت، انعکاس صوت، توزیع سطح صوت، و محل قرارگیری بلند گوها می باشد. محل قرارگیری بلندگوها بر اساس توزیع بازده بلندگوها، طرح پلان سقف و ارتفاع محل نصب بلندگوها تعیین می گردد.
٭ تهویه مطبوع : مسئله مهم دیگری که باید در طراحی مرکز خرید مورد توجه قرار گیرد، تأمین آسایش حرارتی خریداران است. درجه حرارت مطلوب درونی عموماً در تابستان ۷۵ درجه فارنهایت با ۵۰% رطوبت نسبی و در زمستان ۷۰ درجه فارنهایت می باشد. کنترل بوی خوش نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. این امر با ایجاد جریان هوای ملایم به دست می آید و ایجاد جریان هوا به کمک درزهای خروجی هوا به صورت مطلوبتری می یابد. اگر نواحی تولید بوی مطبوع مرتبط به یک سیستم هواساز معمولی باشد باید مقدار هوای خروجی با مقدار هوای تهیه شده جبران گردد.
٭٭٭ یادمان باشد که امروزه همه انسان ها بیشتر وقت خود را در بیرون از منزل و در محل کار خود یا در پاساژها و مراکز خرید می گذرانند. بنابراین یک طراحی داخلی تجاری مناسب و زیبا می تواند باعث جذب بیشتر مشتری شده و از سوی دیگر باعث استفاده بهینه و بهتر از فضا می شود. همچنین یک طراحی داخلی خوب باعث به وجود آمدن احساس آرامش و راحتی هر چه بیشتر افراد می شود. در فضاهای تجاری یک طراحی داخلی خوب علاوه بر جذب مشتری می تواند راندمان کاری کارکنان را نیز افزایش دهد. به همین منظور باید در طراحی مجتمع تجاری و پاساژ همچنین طراحی داخلی اینگونه از فضاها نهایت دقت را به کار برد و همه سلایق را نیز در نظر گرفت. ٭٭٭
